Factcheck: bepaalde geuren en kleuren kunnen wespen aantrekken, maar maken hen daarom nog niet agressief

‘Draag geen parfum of felle kleuren. Daar kunnen wespen agressief van worden’, zo lazen we in Metro. Maar er is nuancering nodig.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In Metro lazen we een artikel met tips om wespen te weren. ‘Draag geen parfum of felle kleuren. Daar kunnen wespen agressief van worden’, zo klinkt het. Het artikel verwijst naar een persbericht van Natuurpunt, waarin wordt geadviseerd om ‘felle kleuren en sterk ruikende parfums’ te vermijden. We nemen contact op met Jens D’Haeseleer, wetenschappelijk medewerker bij Natuurpunt. ‘We wilden enkele huis-, tuin- en keukentips meegeven, waarvoor we ons baseerden op verschillende bronnen en getuigenissen van onze vrijwilligers. Voor wespen is geur een communicatiemiddel. Ze associëren bepaalde stoffen, zoals ethanol, met rottend fruit en andere bronnen van suiker. In bepaalde parfums zitten die stoffen ook, maar die bevatten natuurlijk geen suiker. Dat zou wespen in de war kunnen brengen, waardoor ze vervelend kunnen reageren. Ook fel gekleurde kledij kan verwarring zaaien, omdat wespen felle kleuren kunnen associëren met bloemen en andere bronnen van energie.’

Emeritus hoogleraar dierenfysiologie Frans Jacobs (UGent) wil de uitspraak toch nuanceren. ‘Dat wespen agressief zouden worden van bepaalde geuren of kleuren, is niet wetenschappelijk bewezen. Wél dat ze ertoe aangetrokken worden. Dat heeft te maken met aangeleerd gedrag. De werkstervrouwtjes uit een wespennest hebben als taak hun koningin te voeden, iets waarvoor ze energie en eiwitten nodig hebben. Aanvankelijk halen ze dat vooral uit bladluizen en insecten, maar na verloop van tijd hebben ze zelf meer energie nodig, die ze halen uit zoetigheid. In de eerste plaats is dat nectar van bloemen. Als wespen uit een bepaald nest bijvoorbeeld vaak naar een lavendelstruik trekken, zullen die beestjes lavendelgeur en de kleur purper associëren met zoetigheid. Als er dan een vrouw met een lavendelkleurige jurk of lavendelparfum in de buurt is, kan zij die wespen aantrekken. Maar ze komen dan voedsel zoeken, dat wil niet zeggen dat ze agressief zijn. Als diezelfde vrouw wild begint te slaan, voelt de wesp zich bedreigd en kan ze wél agressief worden en eventueel steken. Ook als mensen – met om het even welke kledij of geur – in de buurt van een wespennest komen, kunnen de dieren agressief worden. Maar dat is puur omdat ze zich bedreigd voelen.

Entomoloog Peter Berx beaamt. ‘Bepaalde geuren en kleuren kunnen wespen inderdaad aantrekken, maar dat betekent nog niet dat ze ook agressief worden. Het is vooral de combinatie met snelle menselijke bewegingen die kan leiden tot steekreacties. Uit onderzoek weten we dat bepaalde essentiële oliën, op basis van citroengras, sinaasappel en zwarte peper bijvoorbeeld, wespen afschrikken. Maar uit ander onderzoek blijkt dan weer dat bepaalde stoffen hen ook aantrekken: onder meer butylbutyraat, een stof die in voeding en parfum wordt gebruikt om fruitige toetsen te geven (ananasgeur bijvoorbeeld) en heptylbutyraat, dat een kamillegeur heeft en voorkomt in appels. Wat betreft de kleuren, vond ik wel een studie waaruit blijkt dat Europese hoornaars – een van de minst agressieve soorten wespen – agressiever reageren op donkere kleuren (zwart en bruin) en oranje. Maar of je dat zomaar kunt veralgemenen naar alle wespensoorten, is niet duidelijk. Helaas is daar weinig onderzoek naar gebeurd.’