Factcheck: Belgische koeien stoten minder CO₂ uit dan Argentijnse, maar het exacte verschil is moeilijk te becijferen

‘Een Vlaamse of Belgische koe stoot twee keer minder CO₂ uit dan een Argentijnse’, verklaarde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi vorige maand in De Tijd en De Zevende Dag. Experten bevestigen dat Argentijnse koeien meer CO₂ uitstoten dan Belgische, maar het exacte verschil is moeilijk te berekenen.   

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Belgische koeien stoten twee keer minder CO₂ uit dan Argentijnse.’ Dat zegt CD&V-voorzitter Sammy Mahdi in een interview dat op 4 februari verschijnt in De Tijd. In De Zevende Dag van 5 februari herhaalt hij die stelling (01:16:52): ‘Een Vlaamse koe stoot twee keer zo weinig CO₂ uit als een Argentijnse koe’.

In beide interviews ging het over de stikstofcrisis in de Vlaamse regering, die ondertussen een kookpunt heeft bereikt. De CO₂-uitstoot van rundvlees is afhankelijk van het gekozen ras en van de manier waarop vleesvee wordt gehouden. Hoe intensiever de productiemethode, hoe hoger het vleesrendement en hoe kleiner de uitstoot. ‘Wij hebben de meest innovatieve landbouwsector van Europa. Sinds de jaren 90 is de stikstofuitstoot van de landbouw bij ons gehalveerd’, zegt Mahdi nog in De Tijd.

Zuid-Amerikaanse koe
We nemen contact op met CD&V, met de vraag op welke bron Mahdi zich voor zijn uitspraken baseert. ‘De vergelijking die voorzitter Mahdi maakt is gebaseerd op een artikel op de website van het landbouwinformatiecentrum Vilt, laat adjunct-woordvoerder Marie Behaeghe via e-mail weten. ‘In dat artikel wordt verwezen naar een Braziliaanse koe. De verwijzing naar de Argentijnse koe geldt als een pars pro toto voor runderen in heel Zuid-Amerika’,schrijft Behaeghe nog.

Vilt is het Vlaams infocentrum land- en tuinbouw. Het krijgt financiële steun van onder meer de Vlaamse overheid, de vijf Vlaamse provincies, de vakorganisaties Boerenbond en ABS, en de banken KBC en Cera. In het bewuste Vilt-artikel uit 2017 lezen we het volgende: ‘Uit de vergelijking blijkt duidelijk dat de koolstofvoetafdruk voor Belgisch witblauw rundvlees lager is dan die voor Iers rundvlees en ongeveer de helft bedraagt van die voor Braziliaans rundvlees, aldus de Boerenbond. De uitstoot van Belgisch witblauw schommelt rond de 21 kilogram CO₂-equivalenten per kilogram vlees, terwijl de Ierse tussen de 27,5 en 34,4 kilogram schommelt, en de Braziliaanse tussen de 41 en 48,5 kilogram.’ 

‘De conclusie is dus dat een Belgische koe twee maal minder CO₂ uitstoot dan een koe uit Argentinië of Zuid-Amerika’, schrijft Behaeghe. Ze stuurt ook het onderzoek mee waarnaar het Vilt-artikel verwijst. De titel van de studie luidt: ‘Environmental Resources Management Benchmarking studie – Internationale vergelijking van carbon footprints van rundsvlees’. Ze dateert van juni 2016.

Behaeghe schrijft er onderstaand commentaar bij: ‘De tabel onderaan pagina 16 geeft een overzicht waaruit je duidelijk kunt afleiden dat je voor Braziliaans rundvlees (BR) uitkomt op minstens 41 kilogram CO₂-equivalenten, terwijl we voor Belgisch vlees (BE) op 20,3 en 21,9 kilogram uitkomen. Iers vlees zit daartussenin.’

Verder verwijst Behaeghe ook naar de website van de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). ‘Hier kun je de landen aanklikken en dan zie je dat ze voor België op 15,46 kilogram CO₂-equivalenten per kilogram product uitkomen, voor Brazilië op 39,99 kilogram en voor Argentinië op 33,34 kilogram.  Het product hier is rundvlees met bot – vers of gekoeld.’

‘Het is een moeilijke kwestie’, reageert professor milieu-economie Steven Van Passel (UAntwerpen) wanneer we hem de stelling van Sammy Mahdi voorleggen. ‘Dat de Vlaamse of Belgische koeien over het algemeen minder CO₂ uitstoten dan de Zuid-Amerikaanse kan kloppen, maar naast de grote verschillen tussen landen kunnen er evengoed nog grotere verschillen bestaan tussen producenten in die landen. De studie die CD&V aanhaalt is al oud en omvat op haar beurt nog oudere studies die eigenlijk moeilijk vergelijkbaar zijn.’ 

Ook professor Stefaan De Smet van de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van UGent spreekt de stelling van Mahdi niet tegen. Maar net als professor Van Passel benadrukt hij dat er, behalve de grote verschillen tussen landen en systemen in de gemiddelde uitstoot per kilogram vlees, evenzeer grote verschillen bestaan tussen bedrijven in die landen. 

Dat de studie waarop Mahdi zijn uitspraak baseerde relatief oud is, vindt professor De Smet niet zozeer een probleem. Wel het feit dat de verschillende studies die in dat onderzoek worden aangehaald, onderling moeilijk vergelijkbaar zijn omdat ze uitgaan van andere aannames en ze andere methodieken hanteren. ‘De grootteorde van de verschillen kan wel kloppen, maar er zit een foutenmarge op en de studies zijn niet goed vergelijkbaar.’ 

Professor Van Passel verwijst naar een studie in Science uit 2018, die het volgende stelt: ‘Voor heel wat producten is de impact scheefgetrokken door producenten met een extreem hoge impact. Dat creëert opportuniteiten voor een gerichte vermindering, waardoor een immens probleem beheersbaarder wordt. Voor rundvlees bijvoorbeeld, zijn de 25 procent producenten met de hoogste impact goed voor 56 procent van de broeikasgasemissies van het rundvlees en 61 procent van het landgebruik.’

‘Dit is een bekende studie waarnaar vaak verwezen wordt’, zegt De Smet. ‘Een van de conclusies is inderdaad dat er enorm grote verschillen in uitstoot zijn voor hetzelfde product. Die verschillen worden veroorzaakt door het productiesysteem, wat maakt dat er nog veel marge is voor verbetering. Hetzelfde zie je bij de FAO-gegevens. Brazilië heeft daar niet de hoogste uitstoot, maar wel  een hogere dan West-Europa. De hoogste uitstoot per kilogram vlees zien we bij de weinig productieve runderen in India en de Sahel. Overigens is de uitstoot van broeikasgassen slechts één aspect van de milieu-impact van rundvee, waar volgens mij verhoudingsgewijs te veel aandacht naartoe gaat.’