Factcheck: ‘Belgische hoogopgeleiden zijn grootste drinkers van Europa’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs in de gratis krant Metro. Maar klopt dat wel?

‘Belgische hoogopgeleiden zijn grootste drinkers van Europa’, kopte eerder deze maand Metro. ‘Hoogopgeleiden in België drinken regelmatig een glas alcohol, en daarin zijn ze koploper in Europa’, lazen we met bronverwijzing naar ‘een artikel van Metro Nederland‘ . ‘De Radboud Universiteit en het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) gingen na hoeveel (on)gezonder hoogopgeleiden leven in vergelijking met mensen die een lager diploma hebben.’ Uit die studie blijkt dat ze zich meestal gezonder gedragen, maar niet als het over alcohol gaat. ‘Zo’n 44 procent van alle hoogopgeleiden drinkt meer dan één keer in de week alcohol, bij laagopgeleiden is dat maar zo’n 32 procent. Opvallend is dat Belgen en Nederlanders met een hoog diploma koplopers zijn in Europa, zij consumeren het meeste alcohol.’

Waar meer mensen frequenter drinken, lijken ze dat in kleinere hoeveelheden te doen.

Klopt dat?

Op de website van Metro België verscheen vorig jaar, juli 2018, hetzelfde artikel onder de kop ‘Belgische hoogopgeleiden drinken het meest van alle Europeanen’. Een Belga-bericht, zo blijkt, dat ook op Knack.be stond maar daar intussen is verwijderd.

Dat Belgische hoogopgeleiden de ‘grootste drinkers’ zijn of ‘het meest drinken’ kun je uit het onderzoek dat eraan ten grondslag ligt immers bezwaarlijk besluiten. De aangehaalde cijfers zeggen bijvoorbeeld alleen iets over de frequentie van het drankgebruik, en niets over de hoeveelheid alcohol die door de hoogopgeleide kelen vloeit.

Op basis van data uit de European Social Survey (ESS) – een enquête uit 2014/2015 – publiceerden Radboud en SCP vorig jaar het rapport Een (on)gezonde leefstijl over verschillen naar opleidingsniveau. ‘In de meeste landen zijn het hogeropgeleiden die het vaakst drinken’, lezen we. België en Nederland voeren een lijst aan omdat respectievelijk 43,9 en 43,3 procent van de hoogopgeleiden aangeeft ‘meer dan 1 keer per week’ te drinken. In Frankrijk en Zwitserland is dat 41 procent, Duitsland vervolledigt de top 5 met 38 procent.

Dezelfde enquête peilde ook naar de hoeveelheid alcohol geconsumeerd op de laatste weekdag/weekenddag. ‘Die is bij Belgen relatief laag in vergelijking met de andere landen’, zegt methodologe Celine Wuyts (KU Leuven), die voor deze ‘Factchecker’ snel de ruwe data uit de ESS analyseerde en er met collega’s vorig jaar een paper over schreef. ‘Hoewel de data voor individuen ondersteunen dat wie vaker drinkt ook meer drinkt, is dat niet zo wanneer je ze op het niveau van landen bekijkt’, zegt Wuyts. ‘Waar meer mensen frequenter drinken, lijken ze dat in kleinere hoeveelheden te doen.’

Gemiddeld drinken mensen naar schatting dubbel zo veel als wat ze aangeven in zo’n enquête.

In de factsheet van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs staan Belgen met een gemiddeld drankgebruik van ruim 10 liter pure alcohol per persoon per jaar op plaats 17 in Europa.

Volgens onze nationale gezondheidsenquête (2013) savoureren lageropgeleiden per week gemiddeld een paar glazen meer dan hogeropgeleiden (13 à 14 vs. 10 à 11).

‘Maar hecht aan enquêtecijfers geen belang’, zegt professor voeding en gezondheid Theo Niewold (KU Leuven). ‘Gemiddeld drinken mensen naar schatting dubbel zo veel als wat ze aangeven in zo’n enquête.’

Onderzoeken naar verschillen in drankgebruik naar opleidingsniveau leveren geen eenduidig beeld op. ‘Geen universeel patroon’ te ontdekken, concluderen in het vakblad Alcohol & Alcoholism (2006) bijvoorbeeld Kim Bloomfield (University of Southern Denmark) en collega’s in een studie van vijftien landen.