Factcheck: beelden tonen Palestijnse burgers op de Westelijke Jordaanoever en geen ‘Hamaspersoneel’

Op sociale media circuleren beelden waarbij mannen naakt op de grond liggen en mishandeld worden door militairen. Volgens pro-Palestijnse accounts gaat het om Palestijnse burgers ten zuiden van Hebron, pro-Israëlische stemmen menen dat het om ‘Hamaspersoneel’ gaat. Het Israëlisch leger heeft aan Israëlische pers bevestigd dat het om burgers gaat en dat de beelden genomen zijn op de Westelijke Jordaanoever. Het Israëlisch leger zegt dat het de incidenten onderzoekt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleren beelden van halfnaakte en naakte mannen die door soldaten omringd worden (hier, hier, hier en hier). Op de video’s is te zien hoe soldaten mannen verslepen en hun schoen in de mannen hun gezicht duwen. De geslachtsdelen van sommige mannen zijn zichtbaar. De beelden werden gedeeld tussen 31 oktober en 1 november. 

De beelden werden verspreid door populaire pro-Palestijnse accounts zoals Shaun King en Issa Amro. Zij deelden de beelden op 31 oktober. Shaun King schrijft onder de video: ‘Dit is in Hebron, ver weg van Gaza. Hier hebben Israëlische soldaten Palestijnse vaders en zonen ontvoerd, geslagen, gemarteld en bijna 200 van hen gedood. Dit is hoe genocide eruitziet.’ Zijn Instagramaccount heeft 5,4 miljoen volgers. 

Andere socialemediagebruikers zijn kritisch voor deze aantijgingen. Zo stelt bijvoorbeeld een X-gebruiker in een reactie op de post van Issa Amro: ‘Dit is Hamaspersoneel dat gevangen genomen werd in Israël nadat het heeft deelgenomen aan het ergste bloedbad in de geschiedenis.’ 

Ook pro-Israëlische accounts deelden de video. Zo schrijft een X-gebruiker bij de video in het Hebreeuws: ‘Nazi-terroristen gevangen genomen door de IDF. Als sletten schreeuwen ze.’ In de reacties is niet iedereen het ermee eens dat de socialemediagebruiker video’s zoals deze deelt. ‘Deze video is onnodig en veroorzaakt imagoschade aan de IDF in de wereld. Verwijder deze alstublieft’, schrijft een X-account in de reacties. ‘Het verspreiden van een video als deze veroorzaakt zoveel schade. Verwijder alstublieft’, schrijft een ander account op X. 

Waar komen de beelden vandaan?

Door screenshots van de video’s in te geven in Google Lens en de zoekmachines van sociale media te gebruiken, proberen we de herkomst van de beelden te achterhalen. Zo merken we dat de beelden veel opnieuw zijn gedeeld (hier, hier en hier), vaak zonder duidelijke bronvermelding. In andere posts zien we dan weer twee tot drie Instagram- en TikTok-stempels over elkaar geplakt. De posts verwijzen telkens naar ‘het zuiden van Hebron’ of ‘Yatta’. Hebron en Yatta liggen allebei op de Westelijke Jordaanoever. Yatta ligt ten zuiden van de stad Hebron.

We onderzoeken de accounts waarvan een stempel op de TikTok-video’s staat. Zo komen we terecht bij een TikTok van @zeal2762. In zijn post zegt deze socialemediagebruiker dat ‘Israël (of zijn soldaten)’ de video zelf hebben gepost. Het account staat momenteel niet meer online. Een andere TikTokker bevestigt dat de beelden afkomstig zijn van de Israëlische soldaten zelf. ‘Wat me bijzonder raakt aan deze video’s, is dat ze genomen zijn door het Israëlische leger zelf. Ze stoefen ermee en delen het online’, stelt zij. 

Wanneer we de beelden bekijken, lijken ze inderdaad door de soldaten zelf genomen. In deze video komen de schoenen die op het hoofd van een man gedrukt worden, van onder het beeld. Het gaat om dezelfde bottines als degene die de soldaten die duidelijker in beeld zijn dragen.

Maar zowel via de zoekmachines van sociale media als door screenshots op te laden in tools als Google Lens en Yandex zijn de originele beelden niet terug te vinden. Wie ze gemaakt heeft, heeft ze dus waarschijnlijk reeds offline gehaald. 

Israëlisch leger bevestigt claims

Via een zoektocht op Google Lens komen we ook terecht bij reguliere media die over de feiten bericht hebben. De Israëlische krant The Times of Israel  deelde de video’s samen met andere beelden van Palestijnen en Israëlische soldaten in een artikel dat kopt: ‘IDF-soldaten filmen zichzelf terwijl ze burgers op de Westelijke Jordaanoever misbruiken’. 

In het artikel staat een screenshot van een van de video’s die circuleerden op X en Instagram. In het bijschrift lezen we: ‘Geboeide Palestijnse man wordt tegen de grond gehouden door IDF-soldaten wanneer een van hen zijn laars op zijn hoofd zet en een ander zijn wapen naar hem richt.’ Volgens het artikel zijn de beelden genomen op de Westelijke Jordaanoever op 31 oktober of een van de dagen daarvoor.

In de tekst vinden we meer context over de video terug. Volgens The Times of Israël zouden de beelden inderdaad genomen zijn door IDF-soldaten zelf. Zij filmden hoe ze zeven arbeiders uit de Westelijke Jordaanoever misbruikten terwijl die probeerden Israël binnen te komen zonder geldige werkvergunning in een regio ten zuiden van de zuidelijke heuvels in de Hebron-regio. 

The Times of Israël heeft het Israëlische leger om een reactie gevraagd op de beelden. In die reactie stelt het leger dat het gedrag dat de soldaten in de beelden vertonen ernstig en inconsistent is met de waarden van het IDF. ‘We onderzoeken de incidenten. De IDF-leiders zullen gesprekken houden met alle soldaten aan het front. Een soldaat is al uit zijn functie als reservist gezet’, gaat de reactie verder.

Woordvoerder Israëlisch leger blijft zelf op de vlakte

Op de X-pagina van de woordvoerder van het Israëlische leger, Daniel Hagari, is weliswaar nergens een publiek statement over de gebeurtenissen terug te vinden. Op 31 oktober postte hij wel dit X-bericht: ‘De afgelopen uren was het land gevuld met geruchten over van alles en nog wat. Ik stel voor dat iedereen zich aan onze officiële berichtgeving houdt. We zullen het publiek op een betrouwbare en nauwkeurige manier blijven informeren, dat is onze inzet. We zullen verslag blijven uitbrengen terwijl we de veiligheid van onze strijdkrachten handhaven. Ik doe een beroep op het publiek: verspreid geen geruchten.’

Het is onduidelijk waarop deze post exact van toepassing is. In de reacties deelt een X-account wel een van de video’s die The Times of Israel in verband bracht met de foltervideo’s . Op het moment van publicatie van deze factcheck, heeft het Israëlisch leger nog niet meer informatie over de incidenten vrijgegeven.