Factcheck: Amerikaanse verpleegster gaat viraal met antivaccinatieboodschap

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een foto van een betoger tegen verplichte vaccinatie werd wereldwijd al 42 miljoen keer bekeken op Facebook. Uit onderzoek blijkt het te gaan om een Amerikaanse verpleegster die protesteerde tegen een ziekenhuis dat zijn personeel verplicht tot coronavaccinatie.

Op 10 augustus plaatst een Nederlandse Twittergebruiker een foto online van een vrouw in een verpleegsteruniform langs de kant van een weg. Ze draagt een grote pancarte met de Engelse tekst ‘573 dagen ongevaccineerd oog in oog met covidpatiënten. Nooit covid gehad. Ik heb een immuunsysteem. Leg mij geen keuzes op!’

Volgens de Twittergebruiker zou het gaan om een medewerker in de gezondheidszorg in de Verenigde Staten. Verder ontbreekt elke context.

De foto ging wereldwijd viraal nadat een Deen hem postte op Facebook op 11 augustus. Die versie werd al 424.000 keer gedeeld en verscheen op de tijdlijn van meer dan 42 miljoen mensen. De foto wordt gebruikt door tegenstanders van coronavaccinatie.

‘Het beeld spreekt voor zichzelf’, luidt het bijschrift van de Deense Facebookpost. Een Deense factchecker begon een onderzoek naar de foto op 16 augustus en de Amerikaanse factcheckorganisatie Snopes publiceerde een dag later dat ze na uitgebreid onderzoek noch de locatie noch de vrouw in beeld konden identificeren. Knack hielp bij het vervolg van het onderzoek.

We zoeken antwoorden op drie vragen: 1) Waar werd de foto genomen? 2) Wat is de context van de foto? En 3) Wie is deze vrouw en klopt haar boodschap?

1) Waar werd deze foto genomen?

De oorspronkelijke context van de foto achterhalen, is moeilijk omdat de foto weinig visuele aanwijzingen bevat. We zien slechts begroeiing en verkeerslichten die zich in de VS zouden kunnen bevinden. Verder valt een opvallende fluogroene streep aan de rand van de foto op.

We zoeken daarom naar andere foto’s waarop we dezelfde vrouw en/of pancarte kunnen zien. De zoekfunctie van Facebook kan ook tekst herkennen op foto’s. We geven de eerste twee woorden van de pancarte (‘573 days’) en het Engels voor ‘verpleegster’ in.

Zo ontdekken we verschillende keren dezelfde foto (vaak anders bijgesneden), maar ook een andere foto waarop we dezelfde vrouw zien met hetzelfde bordkarton (rood kader).

Deze keer bevat de foto iets meer potentieel nuttige visuele elementen. Op een straatnaambordje lezen we ‘parkway’ (rood kader) en in de achtergrond zien we een groen bord met daarop de letters ‘NTERRA’ (geel kader).

Zoekopdrachten met deze woorden leveren niet meteen resultaat op. De man die de foto online plaatste zou wonen in de stad Colebrook in New Hampshire, maar ook dat brengt ons niet verder.

Op de foto staat echter nog een vrouw met een andere pancarte (paarse kader). Op Facebook vinden we meer foto’s van haar. Op één van die foto’s is wél een volledige straatnaam leesbaar: ‘Centerra Parkway’ (geel kader). Dit zou kunnen overeenkomen met de aanwijzingen die we vonden in de vorige foto. De felgroene pancartes op deze foto zouden de fluogroene streep op de eerste foto kunnen verklaren (we zien dus wellicht een klein stukje van zo’n groen bord).

We zoeken Centerra Parkway in Google Maps. Zo komen we uit bij een domein in de stad Lebanon in de staat New Hampshire. Op een kruispunt in die buurt vinden we visuele elementen die overeenkomen met de tweede foto: het straatnaambord (paarse kaders), het verkeersbord (gele kaders) en het bord met Centerra (rode kaders).

Wanneer we op dezelfde plek een kwartslag draaien, vinden we ook de visuele elementen op de eerste foto terug: de elektriciteitskabels (gele kaders), de verkeerslichten (rode kaders) en de wegmarkering (blauwe kaders). We weten dus nu exact op welk Amerikaans kruispunt deze foto werd genomen: het kruispunt van Hanover Street en Centerra Parkway in Lebanon, New Hampshire.

2) Wat is de context van de foto?

Waarom stonden deze mensen op dat vrij banale kruispunt in de omgeving van de stad Lebanon te protesteren? Wat opvalt is dat vlakbij dat kruispunt (paarse pijl), waar alledrie de onderzochte foto’s werden genomen, een groot privéziekenhuis ligt: het Dartmouth-Hitchcock Medical Center (rood kader).

Tussen foto’s van de demonstratie op Facebook komen we ook een foto tegen met daarop de tekst ‘no forced vax’ of ‘geen gedwongen vaccinatie’ en het webadres suedhmc.com.

Dat webadres staat voor ‘sue DHMC’ of ‘klaag Dartmouth-Hitchcock Medical Centre aan’. De belangenorganisatie Liberty Defense Coalition will het netwerk van ziekenhuizen voor de rechter dagen omdat vanaf 3 augustus een coronavaccin verplicht is voor medewerkers van dat ziekenhuisnetwerk. De Liberty Defense Coalition spreekt zelf niet over vaccins, maar over ‘een geforceerd experiment met genetische manipulatie’.

Als we via Google zoeken naar nieuws over Dartmouth-Hitchcock, komen we uit bij een artikel van de lokale krant Concord Monitor met als titel ‘Demonstranten veroorzaken opschudding over Dartmouth-Hitchcock’s verplichte coronavaccinatie voor werknemers‘.

Joanne M. Conroy, de ceo van Dartmouth-Hitchcock, verklaarde in een YouTube-video op 3 augustus dat coronavaccinatie verplicht zou worden voor haar werknemers: ‘Tachtig procent van onze werknemers zijn al gevaccineerd. [… ] Net als bij het verplichte griepvaccin kunnen werknemers een formulier invullen voor een medische of religieuze uitzondering.’

Tegen die maatregel wordt sinds zaterdag 7 augustus geprotesteerd op het bewuste kruispunt vlakbij de hoofdcampus van Dartmouth-Hitchcock. Zo zien we ook in een verslag van lokale nieuwszender WCAX.

Bij dat protest wordt ook gebruik gemaakt van provocatieve middelen. Zo wordt op affiches ceo Conroy vergeleken met dokter en SS-officier Josef Mengele, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het concentratiekamp Auschwitz werkte. Volgens de betogers zouden ze allebei ‘geforceerde experimenten’ doen.

3) Wie is deze vrouw en klopt haar boodschap?

We weten nu waar en in welke context de foto werd genomen. De drie foto’s waarop we de vrouw zien protesteren kwamen voor het eerst online op 7 augustus.

Om te achterhalen wie we zien en of zij daadwerkelijk een ongevaccineerde verpleegster is, zoeken een Deense factchecker van TjekDet, een Amerikaanse factchecker van Snopes en Knack op sociale media naar mensen die reageren op aankondigingen of foto’s van de protesten bij Lebanon op 7 augustus of eerder.

Zo komen we uit bij profielen op sociale media die de vrouw op de foto zouden kunnen zijn (zelfde haarkleur, zelfde kaaklijn…). Op een aankondiging van een protest reageert één van die profielen met ‘ik zal er zijn’.

De fysieke gelijkenis tussen de foto’s die we vinden van deze vrouw en de vrouw op de onderzochte foto is treffend. (Omdat de vrouw op de foto anoniem wenst te blijven, linken we hierbij niet naar die bewuste foto’s, maar ze zijn in bezit van de redactie.) Op een publieke foto op Facebook van 1 augustus (links) draagt de vrouw ook dezelfde schoenen als tijdens het protest (rechts).

Via een database met publieke persoonsgegevens komt Snopes in contact met de vrouw. Zij wenst echter anoniem te blijven en gaat niet in op onze verdere vragen. Snopes vond haar naam wel op een lijst met geregistreerd verplegend personeel in de staat New Hampshire. Ze is dus effectief een Amerikaanse zorgmedewerkster.

Wat klopt er van haar boodschap? Vermits de vrouw niet wilde antwoorden op onze vragen, kunnen we alleen afgaan op wat we weten. Werkte ze ‘face to face’ met coronapatiënten? Dat weten we niet. In elk geval droeg de vrouw naast haar een pancarte met de tekst ‘my PPE has worked for 573 days’. PPE staat voor person protective equipment, beschermend materiaal zoals gezichtsmaskers en handschoenen. In welke mate de verpleegster dus letterlijk ‘face to face’ moest werken, is onduidelijk.

Ook of de vrouw werkt in Dartmouth-Hitchcock Medical Centre weten we niet zeker. We contacteerden het ziekenhuisnetwerk, maar zij gingen niet in op onze vragen. Of de vrouw op de foto met coronapatiënten werkte, of ze zelf geen corona opliep en of ze daadwerkelijk niet gevaccineerd is (wat allemaal op de pancarte staat), konden we niet achterhalen.

Wel zeker, is dat haar boodschap een feitelijk onjuist detail bevat. Volgens de pancarte zou de vrouw al 573 dagen met coronapatiënten werken, maar dat kan niet. 573 dagen eerder – gerekend vanaf 7 augustus 2021 – de datum waarop de foto werd gemaakt – was het 12 januari 2020. Het eerste bevestigde coronageval in de Verenigde Staten was er pas op 20 januari 2020. Het eerste bevestigde geval in New Hampshire zelfs pas op 2 maart.