Factcheck: ‘2 op de 3 werknemers voelen zich te moe om te genieten van vrije tijd’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Deze stelling lazen we eerder dit jaar in De Morgen. Maar klopt het wel?

Nu de wereld tijdens de grote vakantie wat trager draait, halen we een cijfer onder het stof vandaan dat tot nadenken in de strandstoel stemt. ‘Twee op de drie werknemers voelen zich regelmatig te moe om te genieten van vrije tijd’, lazen we daags voor de Dag van de Arbeid eerder dit jaar in De Morgen. ‘Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau iVOX in opdracht van Groen. Het onderzoek werd afgenomen bij 2000 werkende Vlamingen. Ongeveer 72 procent ervaart regelmatig stress op het werk.’ Een ‘structureel probleem’, noemde partijvoorzitter Meyrem Almaci het in de krant.

Voelen twee op de drie werknemers zich regelmatig te moe om van hun vrije tijd te genieten?

Ook de VRT pikte het cijfer op. De website van iVOX linkt door naar een artikel in Het Laatste Nieuws met de claim als titel, maar ‘geeft rechtstreeks geen resultaten van klanten door’, zegt Lore Verhoogen van iVOX.

Die klant – in casu Groen-woordvoerder Jonas Dutordoir – stuurt ons meer details over de studie en de resultaten.

Alleen als je de ‘af en toe’-groep meerekent, kom je in deze enquête aan twee op de drie

Het betreft een online enquête bij tweeduizend Vlamingen, afgenomen begin 2018 en ‘representatief wat geslacht, taal, leeftijd, diploma en vorig stemgedrag betreft’. Van de tweeduizend ondervraagden zijn er slechts 1099 die werken. ‘Hoe vaak voelt u zich te moe om te kunnen genieten van de dingen die u graag zou doen in uw vrije tijd?’ Zeer regelmatig of regelmatig, antwoordt daarop 35 procent van die 1099 mensen. Minder dan een op drie zegt ‘af en toe’ (31 procent), ruim een op de vier ‘zelden tot zeer zelden’ (27 procent). Een minderheid (7 procent) kruist ‘nooit’ aan.

Alleen als je de ‘af en toe’-groep meerekent, kom je in deze enquête aan twee op de drie, zegt arbeidspsychologe Steffie Desart (KU Leuven), die het fenomeen burn-out onderzoekt. ‘Dat is een foute voorstelling van zaken. “Zeer regelmatig of regelmatig te moe om van vrije tijd te genieten” is een derde van de respondenten.’ Iedereen dommelt weleens in voor de tv, zegt Desart. ‘Dat is daarom nog niet problematisch. Waar het hier om gaat, in de perceptie en ook in ander, grootschaliger onderzoek, is om mensen die ‘op’ zijn na hun werkdag, en de mentale energie missen om nog iets leuks te doen. Mensen die bijvoorbeeld hun zondagse fietstochtje overslaan omdat ze moeten recupereren van een zware werkweek.’

Volgens een rondvraag van hr-dienstverlener Attentia bij ruim 15.000 Belgische werknemers in 2015 ‘blijkt bijna een kwart (23 procent) een hoge herstelnood te hebben, wat wijst op een verhoogde mentale vermoeidheid’, lezen we in het rapport erover. ‘Met herstelnood bedoelen we dat u tijd nodig hebt, of zelfs veel tijd, om na een drukke werkdag weer op te laden.’

Ook de werkbaarheidsmonitor van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) geeft veel lagere cijfers dan twee op de drie. Een werknemer op de drie (34 procent) is problematisch psychisch vermoeid, zegt SERV-onderzoekster Ria Bourdeaud’hui. ‘Vanuit gezondheidsstandpunt inacceptabel lang moeten recupereren van een werkdag, betekent dat.’ Acuut problematisch – ‘niet meer naar behoren functioneren op de werkplek en in de vrije tijd’ – is de situatie voor een op de tien werknemers.

‘Mensen werken niet meer dan vroeger, integendeel’, zegt socioloog Ignace Glorieux (VUB). ‘We slapen ook evenveel, zelfs evenveel als in de jaren 1960. Dat burn-out een toenemend probleem is, heeft met prestatiedruk op het werk te maken. Maar minstens zoveel met toegenomen verwachtingen in de gezinssfeer en vrije tijd.’