Mysterie van de dag: waarom vinden we droevige muziek zo fijn?

We worden ‘beloond’ door het luisteren naar droevige muziek. Hoe zit dat juist?

Ook als je zelf niet droevig of verdrietig bent, is het vaak toch heel fijn om naar droevige muziek te luisteren. Hoe komt dat toch? Nederlands bekendste neuopsycholoog Erik Scherder geeft het antwoord in zijn boek ‘Singing in the brain’.

Een eerste voor de hand liggende verklaring is dat het luisteren naar droevige muziek je in staat stelt je eigen verdriet beter te verwer­ken. De muziek past dan bij jouw stemming, en het synchroon lo­pen van muziek en stemming kan heel heilzaam werken. Dat valt onder ‘emotieregulatie’, een bekende en sterke ‘kracht’ van mu­ziek’.

Dat klinkt allemaal heel logisch, maar luisteren ook mensen die helemaal niet verdrietig zijn ook graag naar droevige muziek? Voor dit fenomeen zijn er ook meerdere verklaringen. De eerste is em­pathie: je luistert naar de droevige muziek en verplaatst je in de stemming van de componist. Wat heeft hij gevoeld toen hij dit stuk componeerde? Een andere verklaring is dat het luisteren naar droevige muziek je er bewust van maakt dat je in staat bent om in­tense emoties te voelen. Je realiseert je weer hoe fijn het is dat je emotioneel kunt reageren, juist als je zelf niet verdrietig bent, dat je dan tóch het droeve in de muziek kunt ‘voelen’. Dat kan je zelfs, hoe gek het misschien ook klinkt, heel blij maken.

Kijken naar een droevig gezicht heeft niet hetzelfde effect

Het luisteren naar droevige muziek lokt bovendien veel meer uit dan alleen een droevige emotie, bijvoorbeeld nostalgie, dat wil zeggen het terugdenken aan vroegere tijden waarin je gelukkig was of hele mooie dingen beleefde. Nostal­gie heeft dus ook met geheugen te maken, met reminisceren, met het ophalen van die speciale herinneringen, met fantaseren en introspectie. Maar ook tederheid en verwondering zijn emoties die door droevige muziek opgeroepen kunnen worden.

Al deze ver­klaringen wijzen erop dat wij ‘beloond’ worden door het luisteren naar droevige muziek. Ons beloningscircuit wordt geactiveerd en dus verlangen we naar méér. Dat ‘verlangen naar’ wordt ook wel craving genoemd. De nucleus accumbens is een van de gebieden die een cruciaal onder­deel vormen van het beloningscircuit. Dat droevige muziek leidt tot een plezierige ervaring kan worden veroorzaakt door prolac­tine. Dat hormoon wordt vrijgemaakt door de hypothalamus als reactie op tranen, verdriet, droefheid en stress. Prolactine draagt bij aan ‘bonding’ en doet de geeste­lijke pijn die geleden wordt door het verdriet afnemen. Toch is het opvallend dat het kijken naar een droevig gezicht niet deze posi­tieve, blije reactie teweegbrengt. Het is dus typisch iets voor muziek.

De hersengebieden die betrokken zijn bij het verwerken van emo­ties zijn ook de gebieden die een rol spelen bij het verwerken van muziek, stelt Scherder. Denk aan onder andere de thalamus, de hippocampus en de amygdala. De hippocampus en amygdala spelen een belangrijke rol bij de emoties die muziek oproept omdat zij belangrijk zijn voor het opslaan ervan in het ge­heugen.

Sommige auteurs stellen dat droevige muziek niet dezelfde droefheid teweegbrengt die men in het gewone leven ervaart. Daarom zouden mensen ook niet echt droevig worden van droe­vige muziek.