Godsdienst zou instrumenteel zijn geweest om ons sociaal gedrag te sturen.
Geloof in grote goden die de mensheid sturen is van groot belang geweest om de samenwerking tussen de mensen te smeren; anders waren onze samenlevingen ten onder gegaan aan geweld en individualisme. Zonder ‘bovennatuurlijke bijsturing’ hadden wij nooit de wereld veroverd. ‘Alwetende goden zien je overal en kunnen zelfs in je geest kijken, waardoor ze uiterst efficiënt zijn om sociale normen op te leggen’, poneerde een wetenschapper onlangs in het topvakblad Science.
Als de stad te groot wordt om elkaar nog in het oog te kunnen houden, moet een opperwezen het maar doen.
Omdat gemeenschappen met moraliserende goden die gedrag voorschrijven succesvoller waren dan gemeenschappen zonder religieus glijmiddel, werd godsdienst een universeel verschijnsel. Er wordt ondertussen zelfs gedacht dat onze voorouders tempels bouwden voor ze aan de eerste steden toe waren. In kleine gemeenschappen, zoals moderne jagers-verzamelaars, kunnen alle leden elkaar in het oog houden, maar in grote gemeenschappen is dat niet meer mogelijk en moet het opperwezen een oogje in het zeil houden.
Er zijn voorbeelden van herdersstammen in Oost-Afrika die nog in hun eigen kleine goden geloofden, maar van zodra ze in grote problemen kwamen collectief overschakelden naar een grote godsdienst (de islam), waarna ze het weer beter deden, onder meer omdat ze van een groter netwerk konden profiteren. Zo werden godsdienst en economie aan elkaar gekoppeld.
Tenminste, dat is de theorie. ‘Het is gemakkelijk gezegd dat godsdienst een cultureel-evolutionaire basis had, maar het is veel minder makkelijk om het te bewijzen’, beweren sommige wetenschappers, die godsdienst blijven beschouwen als een eenvoudig neveneffect van de weinig rationele manier waarop onze hersenen opereren.
Magnetische golven in de hersenen kunnen het geloof in God sterk verminderen.
Een recente studie in Social Cognitive and Affective Neuroscience toonde aan dat geloof in God kan worden uitgeschakeld – of op zijn minst sterk verminderd – door magnetische energie in de hersenen los te laten (op dezelfde manier konden ook vooroordelen ten opzichte van migranten worden uitgeschakeld). De magnetische golven legden selectief bepaalde zones van de hersenen lam.
De zone die specifiek geviseerd werd, was eerder gelinkt aan reacties op vrij elementaire bedreigingen. Blijkbaar raakt ze gekoppeld aan ideologische overtuigingen als mensen in de problemen komen – iets wat in het dagelijkse leven regelmatig wordt gezien: mensen krijgen een opstoot van religieuze gevoelens als ze gaan sterven of in nood zijn. Dezelfde mentale machinerie die ons concrete gevaren doet vermijden, doet ons geloven in een god of afkeer ontwikkelen van anderen die onze ideologie in gevaar zouden kunnen brengen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
