De VS waren even de kluts kwijt. Donald Trump kwam op enkele millimeters van een gewisse dood. Maar wat zijn de gevolgen? Wordt het ineens peis en vree in het politieke leven, of is dit een volgend moment van verdeeldheid en woede? Het tweede, vreest Rudi Rotthier, Knack-correspondent in de Verenigde Staten.
CNN schakelde weg van de meeting. Niet veel eerder had de zender een korte bijdrage uitgezonden over Donald Trumps overweging om zich een zachter imago aan te meten.
En toen weerklonken de knallen. Er was op dat moment nog niets met zekerheid geweten behalve dat die knallen er waren, dat Donald Trump naar zijn oor had gegrepen en vervolgens met spoed was weggevoerd door de geheime dienst.
De weekendwerkers van de nieuwszender waren van slag, schakelden over naar een commentator die werd onderbroken nog voor hij een volzin had geformuleerd. Iedereen onderbrak iedereen en de regie sloeg tilt.
Breaking news is de levenslijn van CNN en er werd snel orde op zaken gesteld, met ancien Wolf Blitzer als anker. Maar de geschokte sfeer bleef nog urenlang over de uitzendingen hangen. De geïnterpelleerde politici en commentatoren, ook Trumpgetrouwen, vervielen in een ongemakkelijke heilige vrede. Ze bedankten elkaar zonder aanleiding, spraken beleefd met twee woorden, deden een poging om de tegenpartij niet de schuld te geven.
Op de meeting in Butler zelf en in de tussenkomsten op X ging het er minder beleefd aan toe dan op CNN. Journalisten op de meeting werden afgesnauwd en beschuldigd. ‘Jullie hebben dit gedaan’, kregen ze van Trumpsupporters te horen. De agressie tegen journalisten kan op Trumpmeetings een al bij al vrolijke routine zijn, maar dit was anders. Dit was menens. Op X was de koploper onder de kandidaat-vicepresidenten van Trump, J.D. Vance, evenmin terughoudend.
De aanslag ‘was niet gewoon een geïsoleerd incident’, schreef Vance op X. ‘De centrale premisse van de Bidencampagne is dat president Donald Trump een autoritaire fascist is die tot elke prijs gestopt moet worden. Die retoriek leidde rechtstreeks naar de moordpoging op president Trump.’
Overigens: voor hij een Trumpgetrouwe werd, vergeleek Vance zelf Trump met Hitler.
‘We zullen deze aanval van links niet gedogen’, zei Republikein Mike Kelly, lid van het Huis van Afgevaardigden, die op de meeting aanwezig was. Andere Republikeinen riepen president Biden op om alle juridische aanklachten tegen Trump verticaal te klasseren – en zo de woede te kalmeren.
‘Vecht!’
Wordt het de komende maanden de tijdelijke heilige vrede van CNN of de woede van de Trumpsupporters?
Te vrezen valt: het tweede.
Het woord ‘keerpunt’ werd op CNN veelvuldig in de mond genomen. Dit moest een keerpunt worden. Maar keerpunten zijn al te vaak voorspeld. Het laatste voorspelde keerpunt vond plaats op 6 januari 2021. De bestorming van het Capitool zou het einde betekenen van de politieke carrière van Donald Trump en zijn MAGA-politiek. Intussen is Trump de favoriet voor de komende presidentsverkiezingen. Van een keerpunt gesproken.
Nog voor hij vertrok van de meeting riep Trump zijn aanhang toe met ‘vecht’. Hij stak hij enkele keren een gebalde vuist in de lucht. Hij en zijn medewerkers waren weliswaar ontdaan. Je zou voor minder – als de kandidaat zich niet even had afgewend, dan had het schot meer geraakt dan zijn rechteroor. Maar al gauw ging het in mededelingen naar buitenaf ook over zijn ‘vastberadenheid’ om de taak te voltooien, zijn ‘blijvend verzet’ en zijn ‘heroïsche gedrag’ tijdens de aanslag. Er wordt – uiteraard – ook geld geworven met die aanslag. Trump had geen controle over de foto’s die werden gemaakt, maar hij wist wel dat zijn vuist zou leiden tot iconische beelden. Zoon Donald junior verstuurde snel zo’n foto met de boodschap: ‘Hij zal nooit ophouden met vechten om Amerika te redden.’
Dat klinkt niet als de voorbode van een presidentskandidaat met een zachter imago. ‘Vechten’ is een sleutelwoord in de campagne.
Spotten met het slachtoffer
Trump flirt al sinds zijn eerste presidentscampagne in 2015-16 met geweld.
Hij beloofde destijds aan aanhangers dat hij de proceskosten zou betalen van degenen die tegenbetogers in elkaar sloegen. Vijf jaar later vergoelijkte hij de bestormers van het Capitool en tegenwoordig noemt hij de veroordeelden onder hen ‘politieke gevangenen’. Hij spotte met Paul Pelosi, de echtgenoot van gewezen Democratische speaker Nancy Pelosi, nadat die met een hamer geslagen was door een Trumpaanhanger.
‘Weet iemand hoe het met hem gaat?’ grapte hij tijdens een meeting. ‘Nancy was gekant tegen een muur aan de grens, maar ze bouwde wel een muur rond haar huis. Die voldeed duidelijk niet.’
Deze aanslag biedt hem de kans om zowel zijn ‘verzet’ als zijn martelaarsrol in de verf te zetten. Ron Johnson, Republikeins senator uit Wisconsin, verklaarde dat Trump wist welke gevaren hij bij een nieuwe campagne zou lopen, maar zijn ‘liefde van het land’ had gemaakt dat hij de risico’s wilde aanvaarden. De presidentskandidaat zelf liet op Truth Social noteren dat ‘God alleen belette dat het ondenkbare gebeurde’. We moeten ‘verenigd zijn’, ging hij verder, en ‘sterk’, ‘en niet toestaan dat het Kwade wint.’ Dat leek eerder op ‘verenigd zijn tegen’ dan ‘verenigd zijn met’ de tegenpartij.
Conventie
Politiek en ander geweld zijn bekende fenomenen in de VS. In de jaren 60 waren er de doodgeschoten president John F. Kennedy, Martin Luther King en Bobby Kennedy. In 1981 overleefde president Ronald Reagan een aanslag. Recenter, in 2011, werd de Democratische verkozene Gabby Giffords bij een aanslag zwaargewond. In 2017 verkeerde Republikeinse verkozene Steve Scalise een tijdlang in levensgevaar nadat een aanhanger van Bernie Sanders hem had neergeschoten. In 2022 werd Paul Pelosi verwond.
Dat de politieke tegenstellingen tegenwoordig op de spits gedreven zijn, is onloochenbaar. Dat de twee Conventies, die in Milwaukee en Chicago doorgaan, verhoogde beveiliging behoeven, was al voor de aanslag op Trump duidelijk. Maar brengt de aanslag op Trump een ommekeer? Het valt moeilijk in te denken dat Democraten Trump ineens niet langer als een bedreiging voor de democratie zullen beschouwen. Hij staat duidelijk een sterke man-presidentschap voor. Republikeinen zullen niet ophouden de Democraten en president Joe Biden te beschouwen als degenen die hun voorman vervolgen, en via juridische middelen proberen het zwijgen op te leggen. Die dubbele logica van confrontatie is door de aanslag niet veranderd.
Mocht dat wel zo zijn, dan zullen we het de komende week merken op de Republikeinse Conventie in Milwaukee.
Amerikaanse verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier