Wie is ‘de engel van Kobani’?

Het is een iconisch beeld van de oorlog in Syrië: een mooie Koerdische vrouw, “Rehana”, die in de belegerde stad Kobani het V-teken maakt en die volgens twitterberichten minstens 100 strijders van Islamitische Staat heeft gedood. IS zou dan weer haar onthoofding op video hebben verspreid. Beide berichten zijn, volgens een BBC-onderzoek, wellicht fout. Het verhaal van de vrouw is voor een stuk verzonnen door de sociale media.

Terwijl bijna geen journalisten kunnen berichten vanuit het door IS belegerde Kobani, was er ineens een beeld dat de strijd leek te symboliseren. Een mooie, lachende vrouw, verdedigde de Koerdische stad tegen de beulen van IS. Dat sprak op allerlei niveaus tot de verbeelding: ontvoogde vrouw verzette zich gewapenderhand tegen mannen die vrouwen tot slaaf maken, seculier streed tegen religieus, Koerdisch tegen IS, onze bondgenoot tegen onze vijand.

Ze kreeg in de sociale media een naam, Rehana, en ook in die sociale media werd haar een heldenrol toebedeeld. Ze had eigenhandig wel 100 IS-strijders gedood.

Deze berichten slaagden erin IS te irriteren. IS postte prompt een filmpje waarop haar onthoofding zou te zien zijn.

De BBC heeft nu de feitelijke basis van al deze Rehana-berichten proberen te achterhalen, en er blijft van de “mythe” niet veel over.

Wie is ‘Rehana’ echt?

Een van de weinige journalisten in Kobani, de Zweed Carl Drott, ontmoette haar kortstondig op 22 augustus, tijdens een ceremonie voor vrijwilligers. Daar werd ze ook gefotografeerd. Ze droeg een militair of militairachtig uniform. Voor het begin van de ceremonie stapte ze zelf op Drott af, ze vertelde hem dat ze rechten had gestudeerd in Aleppo, en dat ze, nadat IS haar vader had gedood, zelf beslist had de Koerdische strijd te vervoegen.. Ze was vrijwilliger in de plaatselijke “home guard”, met de bedoeling dat ze aan checkpoints zou staan en daar politietaken vervullen. Er was op dat moment geen sprake van dat ze als quasi ongetrainde vrijwilliger naar het front gestuurd zou worden.

Drott probeerde haar na de ceremonie opnieuw te bereiken, maar dat lukte hem niet. Hij had niet de tijd om haar naam te vragen. De volgende dag verscheen de intussen beroemde foto op een blog. Een maand later, eind september, werd de foto overgenomen door een Engelstalige Koerdische nieuwssite, Slemani Times.

‘Onthoofd’

Op 5 oktober berichtte een Saoedische blogster dat een Koerdische vrouw was onthoofd door een IS-strijder. Vijf dagen later werd de onthoofding gelieerd aan de foto met het V-teken. Nog enkele dagen later, op 13 oktober, behoorde ze volgens Twitterberichten niet alleen weer tot de levenden, ze had wel 100 IS-strijders gedood en ze werd voor het eerst Rehana genoemd.

Dat bericht werd binnen de kortste keren 5.500 keer gedeeld. De bedenker was een Indiër, Pawan Durani, iemand die ijvert voor de rechten van hindoes in Kasjmir, met een boontje voor Koerdische vrouwen, van wie er meerdere zijn Twitterpagina illustreren.

Rehana has killed more than a hundred #ISIS terrorists in #Kobane . RT and make her famous for her bravery pic.twitter.com/YvmfXMpuu1

— Pawan Durani (@PawanDurani) October 13, 2014

Eens Durani de 100 slachtoffers van “Rehana” wereldkundig had gemaakt (had bedacht), volgden enkele media, waaronder The Daily Mail, die haar omdoopten tot “de engel van Kobani”.

Ook binnen de Koerdische gemeenschap kreeg ze ineens aanhang. “Ze hield iedereen in de ban met haar mooie ogen en blond haar. Ze heeft een grote fangroep”, zegt de Koerdische blogger Ruwayda Mustafah aan de BBC. “Iedereen die ik ontmoet, bewondert haar omdat ze symboliseert wat iedereen wil zien: dat vrouwen en mannen kampen tegen de barbaarse macht in de regio”.

‘Niet onthoofd’

Wat weten we nu echt? Dat de vrouw op de foto op 22 augustus vrijwilliger was bij de “home guard” van Kobani, waar ze belast werd met politietaken. Dat sindsdien bloggers in een ver land beweerd hebben dat ze minstens 100 IS-strijders heeft gedood. En dat IS beelden heeft getoond van haar vermeende onthoofding.

Aleppo law student (unknown name, unlikely “Rehana”) shown in middle of my pic & quoted here: http://t.co/k5lM16wJ1I pic.twitter.com/b6lN05Ttib

— Carl Drott (@CarlDrott) October 28, 2014

Journalist Drott zou het verbazen mocht ze als vers en vrijwel ongetraind vrijwilliger inderdaad 100 IS-strijders hebben gedood. Zelfs de best getrainde soldaat heeft wellicht niet zoveel IS-strijders gedood, schrijft hij. Het zou ook verwondering wekken als ze Rehana zou heten, geen courante naam bij Koerden. Tot slot liet Drott, die nog een andere (groeps)foto met haar postte, in een Tweet weten dat de onthoofding die IS toonde duidelijk een andere vrouw betrof.

Wordt misschien vervolgd.

(RR)