‘Waarom onderneemt CD&V niets tegen Orban?’

‘Wanneer worden onze eigen christendemocratische toppers wakker? Waar wachten ze op?’ vraagt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck zich af.

In het hart van Europa groeit een probleem, en dat probleem heeft een naam: de EVP. De Europese Volkspartij is een groot machtsblok van conservatieve en christendemocratische partijen in de Europese lidstaten, van Les Républicains in Frankrijk over Angela Merkels CDU in Duitsland tot de Partido Popular van Mariano Rajoy in Spanje en Silvio Berlusconi’s Forza Italia. De tweede grootste fractie in het Europees Parlement, die van de sociaaldemocraten, is significant kleiner, en ook andere fracties in het versnipperde parlement kunnen nog moeilijk een vuist maken. Manfred Weber, de Beierse fractieleider van de EVP, krijgt daarentegen langzaamaan keizerlijke allures: zijn club is oppermachtig in het parlement. De voorzitter van de Europese Commissie, de Luxemburger Jean-Claude Juncker, behoort tot dezelfde groep, en met de herverkiezing van Merkel blijven ze ook op het niveau van de lidstaten de trom roeren. En dan is er nog de rechtse volksmenner Viktor Orban, die na de verkiezingen van afgelopen weekend met zijn partij Fidesz de grote baas blijft in Hongarije. Fidesz is lid van de EVP. Dat lijkt een detail: Hongarije is niet zo groot en het ligt ver van Brussel en Parijs. Maar Orban speelt in Europa boven zijn gewicht. Meer zelfs: Orban wordt langzaamaan de meest in het oog springende vertegenwoordiger van de EVP. En haar grootste vergissing.

De man die dit weekend opnieuw op overdonderende wijze de Hongaarse verkiezingen won, zet al jaren zijn volk en de Europese instellingen in vuur en vlam met zijn perfide speeches, zijn agressie tegen vluchtelingen, zijn oorlog tegen de Amerikaans-Hongaarse liberale miljardair George Soros, zijn antisemitisme. Rondom Orban bloeit de corruptie als een bloemperkje in de lente. De media eten uit zijn hand. Ngo’s wordt op Russische wijze het leven zuur gemaakt. En in de verkiezingen van dit weekend tastte hij met slinkse aanpassingen aan het kiessysteem het democratische spel zelf aan. En toch, of juist daarom, blijft hij voor sommige politici in West-Europa een avant-gardefiguur van de meer extreme Europese conservatieven. Matteo Salvini, de leider van de Italiaanse extreemrechtse Lega, is vol lof. Nigel Farage, de brexiteer die vroeger het Britse Ukip aanstuurde, noemde Orban onlangs nog ‘de sterkste leider in Europa’. En niet alleen zij applaudisseren op afroep.

Binnen de EVP weten velen hoe gevaarlijk de Hongaarse leider is: populistisch, haatdragend en autoritair. Orbans dedain voor de ‘supranationale instelling’, een weinig flatterende omschrijving waarmee hij de EU viseert, is legendarisch. Toch blijft Hongarije Europese subsidies slurpen. En blijft de EVP Fidesz in haar midden dulden. Fractieleider Manfred Weber stuurt vrolijk gelukwensen naar Orban, en het Duitse Handelsblatt ving onlangs nog meer enthousiasme bij Weber op: ‘Viktor Orban is een sterke premier van Hongarije die de Europese debatten spannender maakt.’ Het is duidelijk: de EVP zal er alles aan doen om Orban aan boord te houden, ook al klinken de anti-Orban-stemmen binnen de partij gestaag luider. De macht is voor de christendemocratische moloch al lang geen middel meer, maar een doel.

In dat opzicht is de kwestie-Selmayr een kleiner, maar evengoed symptomatisch voorbeeld van hoe de arrogantie van de macht de EVP verziekt. Het is en blijft hemeltergend hoe Jean-Claude Juncker in februari zijn kabinetschef Martin Selmayr aan het hoofd van de Europese administratie dropte. Dat gebeurde officieel volgens de regels, al was het de facto een bijna achteloze machtsgreep. De ‘flitsbenoeming’ van Selmayr, die in een kwartiertje ‘de machtigste man in Brussel’ werd, bevestigde zo in één beweging de schadelijkste clichés over hoe het er in de Europese hoofdstad aan toegaat. Het Europees Parlement heeft ondertussen een resolutie opgesteld om die dubieuze benoeming tegen te gaan, maar het moet nog blijken of het veel zal uithalen. De reden: Juncker én Selmayr behoren tot de EVP, en zullen steun krijgen van hun fractie in het parlement.

Het besef sijpelt maar langzaam binnen, maar in Vlaanderen hebben we niet meer de luxe om de schouders op te halen bij de Europese politiek, zelfs niet die van het ooit zo geridiculiseerde Europees Parlement. De steun voor Orban en de affaire-Selmayr tonen aan hoe ziek de EVP is. Daar zouden onze eigen christendemocratische toppers, van CD&V-commissaris Marianne Thyssen tot EVP-lid Ivo Belet, iets aan kunnen doen. Wanneer worden ze wakker? Waar wachten ze op?