‘Verkiezing van Donald Trump een geschenk is voor vrouwenparticipatie in de Amerikaanse politiek’

‘Of Amerikaans President Donald Trump de geschiedenis zal ingaan als de grote vredestichter op het Koreaanse schiereiland, valt nog af te wachten. Een belangrijk succes kan hij echter wel al op zijn conto schrijven: nog nooit namen meer vrouwen deel aan Amerikaanse verkiezingen dan nu’, schrijft Bram De Botselier.

Volgens een berekening van Rutgers University zetelen momenteel 107 vrouwen in het Amerikaans Congres, waarvan 23 in de 100 zetels tellende Senaat en 84 in het 435 zetels tellende Huis van Afgevaardigden. Met een percentage van ongeveer 20% scoren de Verenigde Staten vrij laag met betrekking tot het aandeel van vrouwen in het parlement. Ter vergelijking, een rapport van Vlaams Parlementsvoorzitter Jan Peumans stelde dat zijn parlement tot de Europese top behoort met 44,4%, terwijl de federale Kamer voor bijna 40% uit vrouwen bestaat.

Een van de grote oorzaken die dit verschil verklaren heeft uiteraard te maken met de lijstvorming. In België mogen de eerste twee kandidaten op de kieslijst niet van hetzelfde geslacht zijn. Dat ligt in de VS echter anders: door het gebruik van het first past the post systeem met één verkozene per district is er maar één kandidaat per partij. Bovendien is minder dan 1 op vier districten echt competitief, in de grote meerderheid van de gevallen is de winnaar (Republikein of Democraat) al op voorhand bekend. Het is dan ook geen verrassing dat de herverkiezingsratio boven de 90% ligt, voor zowel het Huis als de Senaat. Door de hoge kans op herverkiezing voor huidige, veelal mannelijke, verkozenen, is er dus maar weinig ruimte om het percentage vrouwen op te krikken.

Nochtans werden wel al pogingen ondernomen om hier iets aan te doen. Vooral de Democraten probeerden om de vertegenwoordiging van vrouwen onder hun verkozenen te verbeteren. Zo zijn er bijvoorbeeld donoren die zich focussen op het rekruteren, financieren en coachen van vrouwelijke parlementskandidaten. Deze pogingen kenden enig succes, waardoor de Democratische fractie nu veel beter scoort dan de Republikeinen, maar kennen toch hun limieten. Toen vrachtwagenchauffeur Robert Gray als Democratische gouverneurskandidaat werd gekozen in Mississippi zonder campagne te voeren, was één van de verklaringen: hij was de enige mannelijke kandidaat.

Alle maatregelen om het aandeel vrouwelijke verkozenen te doen stijgen ten spijt, blijkt het de verkiezing van Donald Trump als Amerikaans president te zijn die echt het verschil maakt. Een recordaantal vrouwen nemen deel aan de tussentijdse verkiezingen voor het Amerikaanse Congres. In november dit jaar worden verkiezingen georganiseerd voor een derde van de Senaatszetels, het hele Huis van Afgevaardigden en daarnaast ook enkele gouverneurs. Volgens een berekening van Rutgers University zijn er op dit moment 456 vrouwelijke kandidaten (waarvan 340 Democraten) voor het Huis, en dit aantal stijg nog elke dag.

Ter vergelijking: het vorige record uit 2012 stond op 298. De twee partijen houden momenteel volop voorverkiezingen om hun kandidaten te selecteren voor de algemene parlementsverkiezingen in november, maar het is nu al duidelijk dat het aandeel vrouwen in het Amerikaanse parlement zal stijgen. De nu volledig mannelijke delegatie uit Pennsylvania zal bijvoorbeeld al uit minstens één vrouw bestaan, aangezien twee vrouwen het tegen elkaar opnemen in het vijfde kiesdistrict. Daarnaast zijn verschillende andere vrouwen er favoriet om een zetel binnen te halen.

Dat het vooral de Democraten zijn die momenteel uitpakken met nogal wat vrouwelijke kandidaten, hoeft niet te verbazen. Trump haalde slechts 41% van de vrouwelijke stemmen in de presidentsverkiezingen (54% ging voor Hillary Clinton) en de miljoenen mensen die deelnamen aan de ‘Women’s March’ als protest tegen zijn eedaflegging waren eerder Democratisch getint. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de Democraten op hun vrouwelijke kandidaten rekenen om zetels te heroveren op de Republikeinen. Zo krijgen vijf van de zes zittende Republikeinen in Virginia een vrouwelijke Democrate als uitdager. Bovendien kunnen sommige kandidaten nog eens geschiedenis te schrijven. Stacey Abrams (kandidaat in het traditioneel Republikeinse Georgia) kan bijvoorbeeld de eerste vrouwelijke Afro-Amerikaanse gouverneur worden.

Iedereen heeft uiteraard zijn of haar eigen motieven om deel te nemen aan de verkiezingen, maar of het nu gaat om opkomen voor Obamacare of abortusrechten dan wel vechten tegen de belastingvoordelen voor grote multinationals, vele vrouwen hebben één ding gemeenschappelijk: ze zijn tegen het huidige beleid van Donald Trump en dat is wat hen uiteindelijk over de streep trok om hun kandidatuur in te dienen.

Men kan dus stellen dat de verkiezing van Donald Trump een geschenk is voor vrouwenparticipatie in de Amerikaanse politiek. Zijn weliswaar indirecte en ongewilde bijdrage is misschien zelfs groter dan die van President Hillary Clinton had kunnen zijn.

Bram De Botselier is assistent aan het Europacollege in Brugge. Hij doet onderzoek onderzoek naar trans-Atlantische relaties en de Amerikaanse politiek.