Voor de laatste keer in een woelig jaar komen de Europese staatshoofden en regeringsleiders samen. Enkele hete hangijzers, zoals extra sancties voor het Syrische regime, liggen op tafel.
Een aantal belangrijke en delicate onderwerpen sieren de agenda van de Europese top donderdag. Bovenaan die agenda, officieel althans, staat Syrië.
Er liggen nieuwe sancties voor het Syrische regime op tafel. De voorlopige versie van de slotverklaring is volgens nieuwssite Politico helder: ‘Zij die verantwoordelijk zijn voor deze inbrueken op het internationale recht, waarvan sommigen tot de oorlogsmisdaden behoren, moeten daarvoor verantwoordelijk worden gesteld. De Europese Unie overweegt alle beschikbare opties.’ Enkel als er een politieke machtsoverdracht plaatsvindt, zal de Unie steun bieden om Syrië herop te bouwen.
Of daar ook nieuwe sancties tegen Rusland moeten bijkomen, is voer voor discussie. In oktober probeerde het Verenigd Koninkrijk die er al door te drukken, maar toen lag Matteo Renzi, toen nog eerste minister van Italië, dwars.
Ook de hervorming van het Europese asielbeleid is een agendapunt. Slovakije, huidig voorzitter van de Unie, stelde voor om landen die geen vluchtelingen willen opnemen, een financiële of logistieke compensatie te laten voorzien. De Zuid-Europese landen, zoals Italië en Griekenland zien dat liever niet gebeuren, omdat zij de eerste aankomstpunten vormen voor veel vluchtelingen. Zij vrezen dus de hele vluchtelingenproblematiek op hun dak te krijgen. Ook Hongarije zit niet op de Slovaakse regeling te wachten en wil dat identificatiecentra in Noord-Afrika de vluchtelingendossiers behandelen.
Europa op twee snelheden
Het derde onderwerp is defensie. De meeste leiders willen militair samenwerken binnen de EU. Dat betekent meer militair onderzoek en de oprichting van een echte Europese defensiemarkt. Een paar jaar geleden nog een heikel punt, maar in brexittijden veel hoger op de agenda.
Veel landen willen een Europa ‘op twee snelheden’, waarbij sommige landen kunnen starten met die militaire samenwerking zonder dat alle landen daar akkoord mee gaan. Het Verenigd Koninkrijk, Polen en de Baltische staten zijn alvast tegen.
Onze noorderburen kijken vooral met angst naar de kwestie-Oekraïne. Nederland wil dat de regeringsleiders instemmen met aanvullingen op het associatieverdrag met land. In april stemden de Nederlanders dat verdrag nog weg.
Uiteindelijk moeten de leiders vandaag tot een besluit komen, waarin onder andere staat dat het verdrag geen inleiding naar een EU-lidmaatschap is voor Oekraïne. Volgens ingewijden die de NOS kon spreken, is het vooral moeilijk om te bepalen wat de overeenkomst feitelijk wel is en niet zozeer wat die wel is. Het verdrag verandert alleszins niet, het is een kwestie van verduidelijking.
‘Ons nationale nee kan niet los gezien worden van de internationale realiteit’, zei de Nederlandse premier Mark Rutte erover. ‘Als het verdrag niet in werking treedt, dan ontstaat er instabiliteit aan de oostgrens van Europa.’
Dat Nederlandse njet zorgt voor veel druk op de ketel van Rutte, omdat dat gezien wordt als een algemeen Europees falen. Een Nederlands nee kan een grote overwinning zijn voor de cohesie binnen de EU.
Brexit, officieuze prioriteit
Na het einde van de officiële top, met 28 regeringsleiders, volgt een informeel diner met maar 27 leiders, zonder de Britse premier Theresa May dus. Ze zullen er de brexitstrategie van de Europese Unie bespreken en achteraf naar buiten komen met een verklaring die het raamwerk van de onderhandelingen zal vastleggen.
