Silwan in Jeruzalem: het Arabisch-Israëlische conflict in een notendop

Net buiten het oude Jeruzalem ligt het 4.000 jaar oude Palestijnse dorp Silwan. Wie er een reisgids op na slaat, vindt echter geen Silwan terug. Wel de Stad van David, een belangrijke plek voor de joodse geschiedenis.

Net buiten het oude Jeruzalem ligt het 4.000 jaar oude Palestijnse dorp Silwan. Hier zouden de eerste inwoners van Jeruzalem hebben gewoond. Wie er een reisgids op na slaat, vindt echter geen Silwan terug. Maar wel de Stad van David, een belangrijke plek voor de joodse geschiedenis.

Vandaag telt Silwan 55.000 Palestijnse inwoners en maakt het deel uit van het door Israël bezette Oost-Jeruzalem. De voorbije twee decennia vonden er talloze archeologische opgravingen plaats en werd een heus archeologisch park opgebouwd. Jaarlijks passeren er een honderdduizendtal toeristen. Aanvankelijk bracht dit vele voordelen mee voor de Palestijnse inwoners en winkeluitbaters in Silwan. Sinds de kolonistenorganisatie Elad of Ir David er van de Israëlische autoriteiten de controle heeft gekregen over de archeologische sites, en over 55 procent van de grond, is er van voordelen voor de Palestijnen echter nog maar weinig sprake. Het hele archeologische park heeft ondertussen al vele Palestijnse gezinnen onteigend en de verdere uitbouw bedreigt opnieuw tientallen families met de vernietiging of onteigening van hun huizen. Sinds de jaren negentig hebben zich ondertussen ook 350 kolonisten in Silwan gevestigd.

Ideologische en politieke archeologie

Passia, een Palestijnse academische organisatie voor internationale relaties, rapporteerde in oktober 2011 dat Elad begin jaren negentig Palestijnse woningen op illegale wijze had ingenomen en aan kolonisten is gaan verhuren of verkopen ‘met getransfereerd belastinggeld, door het vervalsen van documenten en het misbruiken van de wet.’ Nadien is Elad zich gaan concentreren op archeologisch onderzoek in Silwan.

Volgens Emek Shaveh, een organisatie van archeologen en activisten die de rol van archeologie in Israël en het Israëlisch-Palestijnse conflict in vraag stelt, dienen de opgravingen in Jeruzalem een nationaal beleid: ‘Opgravingen veranderen het uiterlijk van het land en geven kracht aan een historisch verhaal dat zich concentreert op het joodse volk en de Palestijnse inwoners van de omgeving marginaliseert.’ In Silwan dient, zegt Shaveh, archeologie en geschiedenis een dubbel doel: enerzijds de inname en controle van land voor opgravingen en anderzijds een focus op een verleden gericht op één specifieke groep. Het overheidsorgaan, de Israel Antiquity Authority, dat ook instaat voor archeologisch onderzoek in Silwan, meent in te staan voor ‘het bewaren en onderzoeken van de archeologische erfenis van het land op het hoogste wetenschappelijke niveau met aandacht voor ontwikkeling’. Maar Shaveh vindt het wetenschappelijk onderzoek slechts een mantel om ideologisch toerisme met politieke opdruk toe te dekken.

Yehudit Oppenheimer, directrice van Ir Amim, een Israëlische ngo die werkt voor gelijkheid in Jeruzalem, meent dat Elad openlijk heeft toegegeven dat haar enige doel het uitbreiden en versterken van joodse aanwezigheid in Oost-Jeruzalem is. ‘Het maakt de rijke en gevarieerde geschiedenis onderhevig aan een agressief beleid dat duizenden Palestijnen in het gebied negeert. Hierdoor is Silwan één van de meest explosieve conflictgebieden in Jeruzalem’, besluit ze.

Groene zone

In december 2010 al meldde Human Rights Watch dat in Al-Bustan, een wijk in Silwan, meer dan 88 huizen bedreigd werden met vernietiging en ongeveer 1.000 Palestijnse inwoners dakloos dreigden te worden omdat het stadsbestuur er een park wil aanleggen.

Ook vandaag nog krijgen huizen officieel een vernietigingsbevel omdat ze gebouwd zijn in een ‘groene zone’, bestemd voor nationale parken. Dat biedt Palestijnen in Oost-Jeruzalem zelden een kans op bouwvergunningen en dwingt hen illegaal te bouwen. Onderzoek van Ir Amim toonde aan dat in de Arabische wijk van de oude stad sinds 1974 slechts 6 bouwaanvragen werden ingediend, waarvan één van een Palestijnse inwoner. Die werd geweigerd. Dat beaamt Jawad Syam, directeur van Wadi Hilweh Information Center en inwoner van Silwan: ‘Sinds 1967 kregen we slecht 32 toelatingen in het hele dorp.’

Voor Syam is er van een wet in Silwan geen sprake. ‘De 350 kolonisten bepalen hier het leven van 55.000 Palestijnen. Dit is ons leven. We willen niet over politiek praten, maar we moeten wel. Dit gaat over mensenrechten en om de problemen met mensenrechten in Jeruzalem aan te pakken, moet je de politieke problemen aanpakken. Zolang er een illegale bezetting is, is er van mensenrechten geen sprake. Ik hoor niet thuis in een systeem waar ik maar een derde- of vierderangs burger ben. De plek waar ik woon, wordt plots een groene zone en ineens staat op mijn huis een vernietigingsbevel.’

Geen onschuldig toerisme

Toeristen leren de Stad van David kennen en niet Silwan. Via een netwerk van tunnels komen toeristen uit de oude stad naar de Stad van David en haar archeologische sites. De ondergrondse route vrijwaart toeristen van ieder contact met Palestijnen en Silwan. ‘In plaats van een Palestijns dorp zien toeristen een archeologische site. Op deze manier is het heel gemakkelijke een bepaalde identiteit en geschiedenis te creëren. De nadruk wordt gelegd op de site en niet op het dorp’, aldus Mizrachi, hoofd van Emek Shaveh.

De impact van de archeologische opgravingen en het bijbehorende politieke beleid op het dagelijkse leven van de Palestijnse inwoners van Silwan, wordt aan toeristen niet voorgesteld. Oppenheimer voegt hieraan toe dat de uitbreiding van het tunnelnetwerk voor bijkomende schade zorgt aan straten, huizen en infrastructuur.

Rafi Greenberg, professor archeologie aan de universiteit van Tel Aviv vertelt in een interview met Al Jazeera hoe archeologie misbruikt wordt: ‘Israël maakt gebruik van archeologie als een wapen in een grondoorlog om de joodse aanwezigheid in Jeruzalem te vergroten, voornamelijk in Silwan. Sindsdien is het Palestijnse dorp getransformeerd naar een archeologisch park, een proces dat samengaat met een fysieke uitstoting van Palestijnen.’

Miniatuur van het conflict

Maar de problemen van de inwoners van Silwan beperken zich hier niet toe. ‘In Silwan vind je alle problemen die je in Palestina kan vinden. Het is Palestina in het klein’, meent Jawad Syam. Meir Margalit, gemeenteraadslid voor de linkse Meretz partij, bevestigt: ‘Silwan stelt het Arabisch-Israëlische conflict voor in een notendop: het is een strijd tussen een joods verleden en een Arabisch heden.’ Een strijd die zich ook uit in agressieve aanvaringen met kolonisten, die er in alle vrijheid met wapens rondlopen, en conflicten tussen jongeren en politie- en veiligheidstroepen. Silwan kent eveneens een grote drugsproblematiek waarvan beweerd wordt dat een er een Israëlisch beleid achter schuilt. Bovendien worden minderjarigen regelmatig in het holst van de nacht opgepakt en op gewelddadige manier opgesloten en ondervraagd.

(CB/Stampmedia)