‘We willen naar het voorbeeld van de Amerikaanse sancties tegen mensen uit Poetins inner circle, de schenders van de mensenrechten vervolgen,’ aldus Khodorovsky.
Ook al erkent Mikhail Khodorkovsky de Russische verkiezingen niet, toch zal hij eraan deelnemen, zegt hij op The Web Summit in Lissabon. ‘In de 18 jaar dat Vladimir Poetin aan de macht is, zijn de mensen vergeten dat er een alternatief mogelijk is. We moeten dus deelnemen, ook al zal iedereen die niet Poetin is, niet winnen.’ De impact van een boycot van de verkiezingen zou te verwaarlozen zijn, denkt hij. ‘Veel beter is het dat de Russen zélf politiek actief worden. Als ze dat niet kunnen, dan moeten ze stemmen op betere kandidaten dan Poetin. En als hun kandidaat niet op het stembiljet staat, moeten ze hem of haar er maar op schrijven.’
In schaak hebben we vaste regels en verrassend resultaten. In Poetins Rusland geldt het omgekeerde
Schaakgrootheid Gary Kasparov, die in Khodorovsky een vriend en bondgenoot ziet, is het daar niet mee eens. ‘Toen ik stopte met schaken en politiek actief werd, vroeg men mij constant of mijn schaakervaring kon helpen. Neen, zei ik dan, want in schaak hebben we vaste regels en verrassend resultaten. In Poetins Rusland geldt het omgekeerde. Wanneer je die zogenaamde verkiezingen, niet meer dan een circus om Poetins regime te legitimeren, in vraag stelt, daag je het regime uit. Dat brengt het regime in de problemen, misschien zelfs zo erg dat er in binnen- en buitenland dynamieken in gang worden gezet.’
Spanningen in het Kremlin
Khodorovsky’s organisatie Open Russia zal zich primair focussen op politieke vormingen (vooral op lokaal niveau), het informeren van de Russische samenleving en mensenrechten. ‘We willen naar het voorbeeld van de Amerikaanse sancties tegen mensen uit Poetins inner circle, de schenders van de mensenrechten vervolgen.’ Voor het informeren van de Russen staat Khodorkovsky voor een machtige vijand, weet hij: de Poetin-getrouwe media. ‘Als die al met feiten komen, dan interpreteren ze die altijd op een heel simpele en oneerlijke manier. Ik denk dat zo’n 80 procent van de Russen dat kritiekloos accepteert. Het is onze taak om ook een andere interpretatie de wereld in te sturen.’
Het vervolgen van Russen en sancties tegen hen uitvaardigen, kan op twee manieren uitdraaien, waarschuwt Khodorkovsky nog. ‘Het is onzinnig om sancties “tegen Rusland” af te kondigen. Dan voelen de Russen zich aangevallen en zullen ze zich verenigen rond hun leider. Neen, je moet precies benoemen tegen wie je sancties neemt en waarom je dat doet: zeg dat zij stelen van de Russen, dat zij de mensenrechten schenden en dat je hen daarvoor wil straffen.’ Khodorkovsky wijst naar de zogenaamde Magnitsky Act, genoemd naar Sergei Magnitsky, een accountant die doodgeslagen werd in een Russische cel nadat hij onderzoek had gedaan naar verkiezingsfraude. De sancties moesten de mensen treffen die verdacht werden van de moord, onder meer door bankrekeningen te blokkeren en ze de toegang tot de VS te ontzeggen.
Dergelijke sancties hebben weldegelijk invloed, maakt Khodorkovsky zich sterk: ‘De mensen rond Poetin hebben een enorme rijkdom kunnen opbouwen en die willen ze benutten. Wanneer dat niet kan, komt hun loyaliteit jegens Poetin onder druk. Dat zorgt voor spanningen in het Kremlin, spanningen waar Poetin nu al de handen mee vol heeft.’
‘Een vorm van revolutie’
Gevraagd of hij inspiratie vindt in de Oktoberrevolutie, deze week 100 jaar geleden, trekt Khodorkovsky een grimas. ‘Wie zich dat herinnert, kan daar niet voor zijn. Te veel bloed, te veel vernielingen.’ Toch pleit hij voor ‘een vorm van revolutie’: ‘Je kan dit systeem niet van binnenuit veranderen. Ooit moet er dus buiten de wet getreden worden.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
