Het was misschien gewoon bedoeld als troost voor een jongetje dat net zijn hond had zien sterven. Paus Franciscus vertelde hem tijdens een ontmoeting op het Sint-Pietersplein dat het paradijs openstaat voor al Gods schepselen. Dat wordt door dierenactivisten als een theologische zwenking beschouwd.
In ieder geval, zo bericht The New York Times, heeft de uitspraak het oude debat over de ziel en het bewustzijn van dieren nieuw leven ingeblazen. En zowel bij dierenrechtengroepen en veganisten als aan theologische faculteiten is de boodschap aangekomen.
Volgens de Italiaanse pers heeft paus Franciscus aan het treurende jongetje gezegd: “Op een dag zullen we onze dieren terugzien in de eeuwigheid van Christus. Het paradijs staat open voor al Gods schepselen.”
Sommige theologen sluiten niet uit dat de uitspraak eerder menselijk was, troostend, dan doctrinair. Anderen leggen het verband met de naam Franciscus – Franciscus van Assisi en de Franciscanen geloven (soms) dat ook dieren ooit in harmonie zullen samenleven. Wat ingaat tegen conservatieve theologen die de hemelpoorten sluiten voor dieren.
In The New York Times komt James Martin aan het woord, een Jezuiet die werkt voor het katholieke tijdschrift America. “Hij zegt dat de hemel openstaat voor alle wezens. Dat lijkt me een duidelijke boodschap.” De paus bedoelt, zegt hij, dat “God alle wezens graag ziet en Christus voor de verlossing van de hele schepping gestorven is”.
Onfeilbaar
Volgens de New York Times is de kerkdoctrine terzake in de 19de eeuw onder paus Pius IX vastgelegd. Hij ontzegde dieren een bewustzijn en probeerde de oprichting van een dierenrechtenvereniging in Italië tegen te houden.
Paus Johannes Paulus II vond dan weer dat dieren een ziel hadden en net zo dicht bij God stonden als mensen. Het Vaticaan gaf weinig ruchtbaarheid aan die opvatting, ofwel omdat ze zo duidelijk in tegenspraak was met Pius IX, de eerste onfeilbare paus, ofwel omdat kardinaal Ratzinger, de theologische rechterhand van Johannes Paulus II, en zijn latere opvolger Benedictus XVI, het niet met hem eens was.
Vraag is, als het om een theologische omwenteling gaat, wat de gevolgen zijn. Mogen katholieken nog vlees eten, bijvoorbeeld? De Times kreeg al een reactie binnen van de Raad van Varkensvleesproducenten die verwees naar de bijbelpassage waarin God de mens de heerschappij geeft over vissen en andere dieren. Wie heerst, mag eten, is de implicatie van de Raad van Varkensvleesproducenten.
De discussie over dieren en een ziel of een bewustzijn is niet onproblematisch. Hebben ook muggen een ziel? vraagt een godsdienstprofessor zich in de krant af. “Waar gaan de muggen, in Gods naam?” Gaan de muggen ook naar de hemel?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier