Noorwegen heeft meest menselijke gevangenissen ter wereld

De Noren geloven dat een repressief gevangeniswezen niet werkt en dat een humane behandeling van misdadigers hun kansen verhoogt om zich opnieuw in de samenleving te integreren.

De Noorse gevangenissen staan erom bekend de meest menselijke ter wereld te zijn. Noorwegens nieuwste gevangenis Halden Fengsel, de mogelijke verblijfplaats van de Noorse terrorist Anders Behring Breivik, ligt in een bosrijk gebied in het zuidoosten van Noorwegen. Het hypermoderne detentiecentrum heeft een capaciteit van 252 gevangenen en bevat een muziekstudio, joggingpaden en een vrijstaand huisje met twee slaapkamers waar gevangenen hun familie kunnen ontvangen en laten overnachten.

Halden geeft onderdak aan onder meer drug dealers, moordenaars en verkrachters. De gevangenen kunnen er kookcursussen volgen en hebben een flat screen, een minikoelkast en design meubeltjes ter beschikking in hun cel.

IkeaDesign speelt een belangrijke rol in het rehabilitatieproces in Halden. “Het belangrijkste is dat de gevangenis zoveel mogelijk op de buitenwereld lijkt”, zegt architect Hans Henrik Hoilund in Time Magazine. Zo is er geen tralies en zit de gevangenismuur verstopt achter bomen. Per 10 tot 12 cellen delen de gevangenen een woonkamer en een keuken, die zo uit een Ikea-catalogus lijken te zijn weggelopen.

“In de Noorse gevangenissen staan mensenrechten en respect centraal”, zegt gevangenisdirecteur Are Hoidal in Time. “We willen de gevangenen zelfvertrouwen geven door hen onderwijs en werk te geven en hen laten vertrekken als betere mensen.”

De cipiers hebben een goede band met de gevangenen en eten hun maaltijden en doen samen aan sport met hen. Ze dragen ook geen wapens, want dat creëert onnodige intimidatie en afstand.

Opmerkelijk is dat de helft van de bewakers vrouwen zijn. Volgens de directeur zou dit de agressie bij de gedetineerden verminderen. Als de gevangenen toch nog klachten hebben over het leven in cel, dan kunnen ze via een vragenlijst hun ongenoegen uiten.

Recidivisme
Uit cijfers blijkt dat het Noorse systeem werkt. Slechts 20 procent van de Noorse gedetineerden belandt binnen de twee jaar opnieuw in de cel. In Groot-Brittannië en de Verenigde Staten schommelt het recidivisme tussen de 50 en 60 procent. Uiteraard speelt ook de lage criminaliteitsgraad in Noorwegen mee. Noorwegen telt amper 3.300 gevangenen. In de Verenigde Staten zitten 2,3 miljoen mensen achter de tralies, het hoogste aantal in de wereld.

Anders Behring Breivik riskeert voor zijn bomaanslag en moordende schietpartij 21 jaar gevangenisstraf, de maximumstraf in Noorwegen. Al kan die termijn met 10 jaar worden verlengd voor gevangenen die worden beschouwd als een risico voor de samenleving. Breivik liet al weten dat hij bereid is “de rest van zijn leven in de cel door te brengen”. Voorlopig brengt Breivik de komende vier weken in isolement door. (TE)
Voor zijn documentaire Sicko, trok de Amerikaanse filmmaker Michael Moore in 2007 naar de Noorse Bastoy-gevangenis.