Het Brits Nationaal Archief heeft oude documenten vrijgegeven met getuigenissen van slachtoffers van nazivervolgingen. Het gaat meer bepaald om slachtoffers die na de Tweede Wereldoorlog een financiële compensatie claimden voor de gruwel die ze ervaren hadden.
Het collectieve verhaal van de miljoenen slachtoffers van het nazisme tijdens de Tweede Wereldoorlog is gekend. Maar 71 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog blijven er niet zo veel overlevende slachtoffers meer over. Het Brits Nationaal Archief meent daarom dat we voor getuigenissen van slachtoffers de aandacht stilaan moeten verschuiven naar het geschreven woord.
Gevangenschap niet illegaal
Het Nationaal Archief geeft meer dan 900 originele documenten vrij waarin nazislachtoffers getuigen over de gruwel die ze meegemaakt hebben. Dat moesten de overlevenden doen als ze aanspraak wilden maken op een deel van de één miljoen pond die West-Duitsland, zoals afgesproken met het Verenigd Koninkrijk, in een fonds gestopt had. Het geld was vooral bedoeld voor overlevenden van concentratiekampen die geen compensatie kregen onder een apart Duits programma in 1953. Van 1964 tot 1965 deden zo’n 4000 mensen een aanvraag bij het Britse departement ‘UK Foreign Office’ om een financiële compensatie te krijgen. Dat departement beheerde het fonds en besliste dus wie een compensatie kreeg.
In het algemeen konden enkel slachtoffers die in een concentratiekamp of ‘gelijkaardige instelling’ gezeten hadden, aanspraak maken op de compensatie. Veel claims werden verworpen omdat hun gevangenschap niet illegaal was. Anderen kwamen niet in aanmerking omdat ze geen Brit waren.
1192 pond
De documenten uit de archieven bevatten vaak beschrijvingen van verschrikkelijk leed. Ook de uiteindelijke beslissingen van het ‘Foreign Office’ maken er deel van uit.
Zo brengt de Britse omroep BBC de getuigenis van een zekere Jimmy James. Hij werd tijdens de Tweede Wereldoorlog naar een strafkamp in het concentratiekamp ‘Sachesenhausen’ gestuurd. In 1964 stuurde hij een brief naar het Britse departement Foreign Office in de hoop om een geldbedrag te kunnen verkrijgen. Daarin geeft hij toe dat de omstandigheden waarin hij verkeerde misschien niet even wreed waren als bij de anderen in het concentratiekamp, maar “dat het een ervaring was die hij liever niet meegemaakt had”. Zijn claim werd verworpen omdat hij een oorlogsgevangene was en niet vervolgd werd door de nazi’s. Sommigen van hen deden hun verhaal aan de pers waardoor er toch nog een onderzoek op poten werd gezet. Uiteindelijk kreeg James een cheque van 1192 pond.
Junglerecht
Een ander slachtoffer had als taak om lijken in een massagraf te werpen. Hij heeft het over het ‘junglerecht’ dat er heerste in de concentratiekampen: “Als je ’s nachts zelf niet doodde, werd je zelf gedood en overdag was kannibalisme schering en inslag.”
Het Brits Nationaal Archief zal tot 2017 nog meer documenten vrijgeven die een inzicht bieden op hoe slachtoffers van het naziregime getuigden voor een financiële compensatie. De documenten zijn alleen te bekijken in de publieke lezersruimte van het Brits Nationaal Archief. (RDC)
