‘De mensenrechten in Iran gaan achteruit onder president Hassan Rouhani.’ Dat zei Ahmed Shaheed in Genève tijdens de VN-Mensenrechtenraad. Politicoloog Peyman Jafari legt het probleem bij het gerecht en de veiligheidsdiensten.
De voorbije drie jaar onderzocht dr. Ahmed Shaheed, bijzonder verslaggever voor de Verenigde Naties, of Iran de 123 aanbevelingen van 2010 uit het Periodiek Universeel Onderzoek omgezet heeft. ‘De autoriteiten in Iran blijven burgers die kritiek uiten op de regering of openlijk afwijken van het officiële verhaal helaas intimideren, arresteren en opsluiten.’ Wat mensenrechten betreft, boert Iran onder president Hassan Rouhani achteruit, concludeert de rapporteur.
Rouhani, die in augustus 2013 de religieus-conservatieve Mahmoud Ahmadinejad opvolgde, geldt nochtans als gematigd naar Iraanse maatstaven. Toch is politicoloog en Irankenner Peyman Jafari niet verbaasd. ‘Je zit in Iran met verschillende machtscentra. Justitie en de veiligheidsdiensten werken onafhankelijk van president Rouhani. Ze willen laten zien dat ze een andere koers varen en de touwtjes in handen hebben.’
De maatschappelijke steun voor de doodstraf is nog te groot
Vier minderjarigen terechtgesteld
Wat het meeste opvalt in Shaheeds onderzoek is het hoge aantal executies. In 2013 waren dat er 687 en in 2014 753, waarvan ruim de helft (362) voor drugsfeiten. Dat is een stijging van ruim 760 procent in vergelijking met tien jaar ervoor, toen het cijfer nog op 99 lag. De meeste van die executies worden uitgevoerd wegens misdaden die het internationaal recht niet als ‘uiterst ernstig’ beschouwt. Bovendien stelde Iran vorig jaar vier minderjarigen terecht, wat ook een schending van internationaal recht inhoudt.
De Iraanse regering rechtvaardigt haar veelvuldige toepassing van de doodstraf met de strijd tegen de drugshandel. ‘Maar executies wegens drugsdelicten, overspel, sodomie, alcoholconsumptie en onduidelijk omschreven aanvallen op de nationale veiligheid zoals godslastering zijn illegaal volgens het internationaal recht.’ Volgens Shaheed zegt de regering dan ook dat ze journalisten, advocaten en mensenrechtenactivisten niet arresteert wegens hun activisme an sich, maar wegens hun ‘misdaden tegen de nationale veiligheid’.
‘Respecteer soevereiniteit van advocaten’
Gevangenen hebben geen of onvoldoende toegang tot medische verzorging. In december 2014 bedreigden veiligheidsmensen van de gevangenis van Urumia gevangenen die in hongerstaking waren gegaan. Ook journalisten en bloggers hebben het in Iran hard te verduren. Minstens 13 onder hen werden sinds juli 2014 vastgehouden of gearresteerd. In december 2014 zaten 30 journalisten in de gevangenis voor misdaden als ‘propaganda en bendevorming tegen het systeem’, ‘belediging van de Hoogste Leider’ en ‘het verspreiden van onwaarheden om het openbare bewustzijn op te schudden’.
‘Een van de belangrijkste manieren om gevangenen en journalisten te beschermen is de soevereiniteit van advocaten respecteren. Ze moeten immuniteit genieten en hun werk in veiligheid kunnen uitvoeren om journalisten en gevangenen te verdedigen. Er moet bovendien ruimte komen voor kritische geluiden in kranten en tijdschriften’, zegt de Iraans-Nederlandse politicoloog Peyman Jafari hierover.
Maatschappelijke steun voor doodstraf
Ahmed Shaheed, de bijzonder verslaggever voor de VN, reikte in zijn toespraak gisteravond ook suggesties aan. ‘Iran moet een moratorium op de doodstraf invoeren en het gebruik ervan herzien voor misdaden die niet onder de noemer ‘uiterst ernstig’ passen volgens het internationaal humanitair recht.’ Die maatregelen zouden volgens Shaheed het aantal executies in Iran met de helft doen verminderen.
‘Een moratorium op de doodstraf zou een zeer goed begin zijn. Ik zie dat alleen niet snel gebeuren, omdat dit ingebed is in het rechtssysteem. Ik ben gewonnen voor een moratorium en op lange termijn een opheffing, maar de maatschappelijke steun voor de doodstraf is nog te groot’, weet politicoloog Peyman Jafari. (NC)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier