Israël-Palestina: ‘Er is nog veel werk om de fouten uit het verleden recht te zetten’

‘Terwijl de Israëlische regering met zijn rechtse en repressieve politiek zich tracht op te werpen als vertegenwoordiger van alle Joden over de wereld, is er een groeiende groep van Joden die zich uitspreekt vóór mensenrechten en tegen discriminatie’, schrijft Ilana Sumka van Een Andere Joodse Stem.

Een paar dagen geleden kreeg mijn nieuwe jaarkalender een plekje aan de muur. Hoewel ik dit meestal wel een prettig moment vind bekroop me dit jaar eerder een gevoel van onrust en spanning. In het zog van de vluchtelingencrisis, de stijgende rechtse sentimenten, het bijhorende racisme, de aanslagen in Europa, de Brexit en het presidentschap van Trump in de VS, voel ik me beklemd in het vooruitzicht van dit nieuwe jaar. Een groot deel van mijn bezorgdheid komt voort uit de aanslepende onzekerheid over de toekomst van Israël-Palestina.

Als religieus Joodse – die diep bekommerd is om vrede en gerechtigheid in Israël-Palestina – sluit mijn onbehagen over het jaar 2017 op enkele markante verjaardagen aan: honderd jaar geleden kwam er de Verklaring van Balfour; zeventig jaar geleden werd er in de Verenigde Naties een resolutie aangenomen ter ondersteuning van de verdeling van Palestina; en het is vijftig jaar geleden dat Israël de Palestijnse gebieden van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook veroverde.

Deze jubilea – en de daaropvolgende oorlogen en verdrijving van mensen uit hun huizen – herinneren er ons duidelijk aan hoeveel werk we nog voor de boeg hebben om de fouten uit het verleden terug recht te zetten. Tegelijkertijd brengen deze verjaardagen de stappen in kaart die we zullen moeten zetten om een samenleving op basis van gelijke rechten en zelfbeschikking voor iedereen uit te bouwen.

Op 2 november 1917 kwam Groot-Brittannië met de “Balfour Declaration” voor de dag, vernoemd naar de auteur de minister van Buitenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk Arthur James Balfour, en stuurde het naar Walter Rothschild, een leider van de Britse Joodse gemeenschap. De Verklaring riep op tot de oprichting van een Joods nationaal thuisland in Palestina. Er waren echter twee voorwaarden: het proces van de oprichting van een Joods thuisland in Palestina mocht de burgerlijke en religieuze rechten van de bestaande niet-Joodse gemeenschappen – de Palestijnen – in Palestina niet schaden, en eveneens mocht de oprichting van een Joods thuisland de rechten en de politieke status van de Joden in andere landen niet schaden. Beide voorwaarden werden sinds de Verklaring van Balfour honderd jaar geleden ernstig geschonden.

Als jonge Joodse tiener, opgroeiend in een gemeenschap die zich diep verbonden voelde met Israël, werd mij geleerd dat de verklaring Balfour de eerste grote politieke overwinning voor het Joodse volk in de twintigste eeuw was. De vereenvoudige boodschap klonkt toen als volgt: “Het Verenigd Koninkrijk gaf Palestina aan de Joden.” Ik zal altijd opkomen voor Joodse zelfbeschikking en gelijke rechten voor alle Joden. De vraag is echter of het gekozen pad wel het juiste was.

Het was pas later dat ik me vragen begon te stellen bij de veronderstellingen waarop de Verklaring van Balfour gebaseerd was. Met welk recht bood Groot-Brittannië een stuk land in het Midden-Oosten aan een volk – Joods of niet-Joods – aan? Hoe zat het met de mensen die reeds op dit stuk land leefden; welke rechten hadden ze?

Zeventig jaar geleden, in 1947, stemde de Verenigde Naties voor het verdelen van Palestina in twee staten: een officieel Joods thuisland en een Palestijnse staat. Terwijl Israël het daaropvolgende jaar opgericht werd, werd een Palestijnse staat nooit opgericht. Nogmaals een belangrijke politieke overwinning voor het Joodse volk. En nogmaals, geen erkenning in de Joodse gemeenschap waar ik in opgroeide voor het feit dat dit een verlies van land en soevereiniteit betekende voor de mensen die toen reeds in Palestina woonden. In plaats van de erkenning te geven voor het geleden verlies en de vernedering die het verdelingsplan voor de Palestijnen met zich meebracht, zijn er te veel Joodse gemeenschappen – toen en nu – die de Palestijnen er van beschuldigen dat ze niet dankbaar zouden zijn met de helft van wat eens volledig van hen was.

Vijftig jaar geleden, in de oorlog van 1967, veroverde Israël de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Dit resulteerde in vijf decennia van Israëlisch militaire bezetting: nederzettingen, meer vluchtelingen, confiscatie van grond, verwoestingen van huizen, ongelijke waterverdeling en de wijdverbreide opsluiting van de Palestijnen onder wie kinderen. Vijftig jaar later, in de eerste week van januari 2017 alleen al, sloopte de Israëlische regering 151 Palestijnse huizen op de Westelijke Jordaanoever – bijna vier keer meer dan het wekelijkse gemiddelde van het voorgaande jaar. Dat er een ‘ weekgemiddelde van de Palestijnse huisverwoestingen ‘ bestaat is een schokkende bewijs van de onmenselijke behandeling van de Palestijnen onder Israëlische militair bewind in de Westelijke Jordaanoever, dat nu aan haar gouden jubileum toe is.

Net voor het nieuwe jaar werd er in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen die bevestigde dat de nederzettingen illegaal zijn en dat deze een overtreding op grond van het internationaal recht zijn. Een Andere Joods Stem, een groep waar ik deel van uitmaak, juicht de goedkeuring van de VN-Veiligheidsraad resolutie door de Belgische minister van Buitenlandse Zaken toe.

De betekenis van deze drie jubilea gaf aanleiding tot onze deelname aan een Europees-brede campagne onder de naam “Enough is Enough “. Samen met Joodse groepen uit heel Europa zullen we hiermee onze inzet voor de mensenrechten van de Palestijnen bevestigen en zullen we in de loop van dit jaar voor de beëindiging van de bezetting via tal van politieke en artistieke evenementen pleiten. Daarnaast zullen deze zomer honderden Joden uit de ganse wereld naar de Westelijke Jordaanoever afreizen om met het Center for Jewish Nonviolence in solidariteit met Palestijnse en Israëlische activisten oproepen tot de beëindiging van 50 jaar bezetting.

Cinema Hebron: Photo essay from our #cinemahebron direct action https://t.co/EuP8WcIoTA… by @adanielroth pic.twitter.com/eRiaSBFbkX

— Jewish Nonviolence (@CJNonviolence) July 17, 2016

Terwijl de Israëlische regering met zijn rechtse en repressieve politiek zich tracht op te werpen als vertegenwoordiger van alle Joden over de wereld, is er een groeiende groep van Joden die zich uitspreekt vóór mensenrechten en tegen discriminatie.

Tot op vandaag leven wij met de gevolgen van deze markante verjaardagen: het bestaan van ten minste vijf miljoen Palestijnse vluchtelingen ; de status van tweederangs burgers van de anderhalf miljoen Palestijnen die in Israël wonen; en de zo’n vier miljoen Palestijnen onder militaire bezetting van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook zijn het levende bewijs dat deze jubilea – van Balfour aan de oorlog van 1967 – meer problemen dan oplossingen hebben gecreëerd.

Joodse Israëli’s leven met deze gevolgen: ze leven met een voortdurende gevoel van onzekerheid en angst en twijfels over de houding van de andere Arabische landen. Deze vraag komt ondermeer door het falen van het Israëlische systeem van openbare scholen waarin men de werkelijke geschiedenis van de regio niet leert, gecombineerd met een volslagen onvermogen of de onwil van zo veel Joodse Israëli’s om in te zien dat hun aanwezigheid en de creatie van hun thuisland ten koste is gegaan van generaties van de Palestijnen die reeds in Palestina woonachtig waren.

In de afgelopen honderd, zeventig en vijftig jaar, werden we betrokken in noodlottig menselijk dominospel. Het neerhalen van één stuk gaf aanleiding tot een wrede kettingreactie. Enkel wanneer we in staat zullen zijn vanuit een globale blik van gedeelde mensheid naar de problemen te kijken zullen we in staat zijn om samen tot een creatieve en duurzame win-win-oplossing voor zowel Israëli’s als Palestijnen te komen.

Ilana Sumka is lid van Een Andere Joodse Stem.