Hoe ’teflon Hillary’ voor een recordpubliek de tegenstand overdonderde

Een dag na het eerste debat tussen Democratische presidentskandidaten zijn de meningen, gesterkt door peilingen, verscherpt. Hillary Clinton won met vlag en wimpel, Sanders kon nog enigszins de meubelen redden maar toonde zwakte, de anderen sloegen geen deuk in een pakje boter. Ook dit debat haalde een recordpubliek.

De Amerikaanse media tonen vaak een bipolaire afwijking. Het gaat wonderwel of het gaat wonderslecht. Het ging wonderslecht met Hillary Clinton, belaagd omwille van haar onbetrouwbaarheid en haar e-mailschandaal, tot ze in het debat van Democratische presidentskandidaten vriend en vijand verbaasde.

We hebben de voorbije tijd de zure Hillary gezien (“hoe bedoel je dat ik mijn server kuiste, met een vod?”), de bittere Hillary, de Hillary met vervolgingswaan tegenover de pers.

In het debat van dinsdag waren die Hillary’s niet opgedaagd. Ze was ontspannen (of kwam zo over). Ze had de zaken onder controle, bijna evenveel als presentator Anderson Cooper, ze toonde nooit irritatie en kon rustig kritiek wegwimpelen met een hele resem technieken. Dat kon met een simpel, met de glimlach ten beste gegeven ‘neen’ – op de vraag van Cooper of ze wou reageren op Lincoln Chafee die haar ‘ethische normen’ in vraag stelde.

Toen ze werd ondervraagd over haar stem ten voordele van de Irakoorlog had ze een ingestudeerde maar effectieve repliek klaar. Ze gaf toe dat ze fout zat. Maar. “Ik herinner me heel goed dat ik daarover ongeveer 25 keer debatteerde met de toenmalige senator Obama. Na de verkiezingen vroeg hij me om minister van Buitenlandse Zaken te worden. Hij stelde mijn oordeelvermogen op prijs”. Onder verstaan: Obama, de supertegenstander van de oorlog in Irak vond haar toch nog geloofwaardig genoeg om haar op een belangrijke politieke post te zetten.

Wat met Wall Street?

Voor haar e-mailproblemen kreeg ze steun van Bernie Sanders, in wat misschien ook zijn hoogtepunt van de avond was. Over haar onbetrouwbaarheid zei ze onder meer iets in de trant van: geen van de kandidaten is een piepkuiken, we zijn allemaal wel eens van standpunt veranderd. Ze had tijd nodig om tot een standpunt te komen, zoals met de oliepijplijn Keystone XL waar ze na jaren van beraad tegen is, of de feiten veranderden onderweg. Ja, ze had gedacht dat het vrijhandelsakkoord TPP beter zou worden dan de vorige, maar het bleek niet zo te zijn.

Het enige punt waar Sanders haar pijn leek te kunnen doen, was met haar band met Wall Street. Het is moeilijk te verklaren dat ze een deel van haar campagne bouwt op geld van Wall Street en tegelijk een grondige beurshervorming voorstaat. Sanders probeerde ook enkele keren de SuperPAC’s, de vehikels waarmee rijke donoren onbeperkt aan campagnes kunnen schenken, maar het thema kwam nooit van de grond.

Niet tijdens het debat, maar vele uren later, tweette Donald Trump dat het debat een strijd was tussen Hillary en het B-team. Hem zou ze niet zo makkelijk afpoeieren, schreef hij nog.

The debate last night proved that Hillary is running against the “B” team. She won’t be so lucky when it comes to me!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) October 14, 2015

En zo leek het ook. Een ongelijke strijd. Zij was bedreven, kon over onderhandelingen met China praten, kon concreet worden (een term die ze veelvuldig gebruikte, blijkbaar om het onderscheid te schetsen met de ’theoretische socialist’ Sanders). En de anderen wilden of konden haar niet veel maken. Ze had een huid van teflon, dinsdagavond.

Ten aanval

Hillary was niet alleen puik in verdediging. Ze deed het ook goed in de aanval. Toen Sanders heel in het begin van het debat zijn democratisch socialisme verdedigde, en daarbij verwees naar de Scandinavische landen, als Denemarken, haakte Hillary daar snel op in. “We zijn Denemarken niet. Ik hou van Denemarken. Wij zijn de Verenigde Staten. En het is onze taak om de excessen van het kapitalisme te beteugelen zodanig dat het niet op hol slaat, en niet de ongerijmdheden produceert die we in onze economie zien. Maar we zouden er fout aan doen onze rug te keren naar wat de grootste middenklasse uit de wereldgeschiedenis mogelijk maakte”.

Ze was aannemelijker dan Sanders in verband met wapens. Sanders heeft vijf keer tegen een verstrenging van de wapenwetten gestemd en hij stemde voor een voorstel om de wapenindustrie te beschermen tegen processen als met door de industrie geproduceerde wapens bloedbaden worden aangericht. Hij noemde de stemming een complexe zaak. “Voor mij was het helemaal niet zo ingewikkeld”, zei ze.

Ze toonde zich billijk, “progressief maar op een manier dat ik dingen voor mekaar krijg”. Ze wist ook enkele pijlen af te vuren op de Republikeinen, die altijd tegen de staat en de overheid zijn behalve als ze de staat kunnen laten optreden tegen vrouwenrechten. Ze toonde zich passioneel, zonder dat ze ooit de controle verloor.

De min één-percenters

De drie min-één-percenters in de peilingen, Chafee, Jim Webb en Martin O’Malley, maakten geen indruk, en kwamen ook veel minder aan het woord.

Webb hield niet op daarover te klagen – en dat was ongeveer het enige memorabele dat hij deed. Chafee zag eruit alsof hij op de verkeerde plaats zat, met de verkeerde persoonlijkheid. Hij had het voorrecht dat twee kranten zijn prestatie op de voorpagina afkraakten (‘Hoe volledig te verdwijnen, door Lincoln Chafee’, titelde The Washington Post, en The Boston Globe deed het nog uitgebreider: ‘Lincoln Chafees goed-voor-niks heel slechte nacht’) En O’Malley wist geen samenhangend beeld van zichzelf te geven. Zijn stem sloeg over, hij klonk schriel, en zijn voorstellen hadden de teneur van zijn stem. Voor hen is de follow-up vraag: hoelang blijven ze in de race?

‘Poetin heeft al spijt van de Krim’

Bernie Sanders doet zeker verder. Hij had een matige avond.

Hij leek bij momenten oud en oubollig. ‘Come again?’ Hij moest enkele keren de vraag laten herhalen. Hij schreeuwde in zijn microfoon als sprak hij voor 20.000 mensen. Dat heeft effect voor een publiek, maar niet in een tv-debat. Hij had het moeilijk om over buitenlandse aangelegenheden geloofwaardig over te komen, leek, naar Amerikaanse normen toch te veel een peacenik. Hij heeft de interventie in Kosovo mee goedgekeurd, en de acties tegen Osama bin Laden, maar voor het overige heeft hij in het Congres altijd tegen interventies gestemd. In het debat zei hij dat de Russiche president Poetin al spijt had van zijn aanhechting van de Krim.

Volgens focusgroepen scoorde hij wel met zijn standpunt over Black Lives Matter. Tot dusver haalt hij bitter weinig stemmen in zwarte gemeenschappen. Zijn omarming van actiegroep Black Lives Matter kwam, ten minste in de focusgroepen, geloofwaardig over.

In het begin van het debat kreeg hij zeker evenveel applaus als Clinton maar tegen het einde werd hij op de applausmeter geklopt. Zijn prestatie was goed genoeg voor de fans, maar wellicht niet goed genoeg om anderen te overtuigen. Te veel statistieken, te veel algemeenheden. Tijdens zijn tussenkomst over Hillary’s e-mails vond hij het juiste evenwicht tussen passie en statistiek.

Bye bye Biden?

De afwezige verliezer was, volgens Amerikaanse commentatoren, vicepresident Joe Biden. Hij overweegt een presidentscampagne, en rekent daarbij op een struikelparcours van Hillary, die al dan niet omwille van haar e-mails in al dan niet gerechtelijke problemen kan verzeilen (ze maakte als minister van Buitenlandse Zaken gebruik van een privéserver, en het is bij wet verboden om geheim staatsmateriaal op een privéserver te hebben). Voorlopig is ze niet zinnens te struikelen. En de vraag is, volgens de LA Times, of haar debatprestatie voldoende was was om Biden definitief te doen afhaken.

Hillary is weer onbetwist favoriet aan Democratische kant. Het ‘gevecht der dynastieën’ tussen haar en Jeb Bush is echter nog verre van een zekerheid. Bush, die weliswaar lichte vooruitgang maakt, zit in peilingen van Republikeinse kiezers nog altijd onder 10 procent, in het beste geval op de derde, maar meestal op een vierde of vijfde plaats, ver na Trump en Ben Carson.

CNN maakte bekend dat 15,3 miljoen mensen naar het debat keken. Dat is een record voor een debat van Democratische presidentskandidaten. Vorige debatten tussen Democratische presidentskandidaten, tijdens voorafgaande verkiezingen, haalden tussen 2 en 5 miljoen kijkers. De kijkcijfers lagen nog wel plusminus 10 miljoen lager dan tijdens voorbije Republikeinse debatten.

CNN, dat veel lagere kijkcijfers had verwacht voor dit als saai voorspeld debat, probeert het eigen succes te verklaren. Er zou toch een factor Trump spelen, eventueel via zijn tweets. De fans van Hillary en Sanders zouden trouw op post geweest zijn. Facebook werkte mee aan het debat wat extra kijkers opleverde. Maar misschien is er gewoon extra veel belangstelling voor deze verkiezingscyclus.