Het grote belang van kleine Aylan

N-VA-voorzitter Bart De Wever is niet de enige toppoliticus die een stuk minder mans is dan Angela Merkel. De bleke PS’er Rudy Demotte weigert de helpende hand, na jarenlang zelf een beroep te doen op solidariteit.

Wat de Jury van de World Press Photo straks ook beslist, over het echte beeld van het jaar valt niet meer te vergaderen en te delibereren: alleen onmensen kregen geen stomp in de maag bij het zien van de foto van de dode kleuter Aylan. Het vluchtelingendebat houdt Europa en de wereld al het hele jaar bezig, maar nu is er ‘voor’ en ‘na’ Aylan. Met zijn grote, dode hoofd, zijn rode truitje, zijn keurige schoenen en zijn van iedereen afgewende blik toonde hij wat wij nog altijd niet echt hadden gezien: het menselijke leed dat mee aanspoelt met de vluchtelingenstroom.

‘Aylan’ is een van die iconische foto’s die in één enkel beeld een tragedie vatten. Het Koerdische ukje bevindt zich in het gezelschap van de kleine Joodse jongen met de te grote pet en opgestoken armen in het getto van Warschau, van de naakte Kim Phuc, vluchtend voor een napalmbombardement in Vietnam, of van Bibi Aisha, de Afghaanse wier neus was weggesneden door haar ex-man, een talibanstrijder.

Ook ditmaal deed één foto wat duizenden analyses, documentaires en nieuwsberichten niet konden: de publieke opinie een geweten schoppen.

Ook al kreeg links het verwijt dat het Aylan politiek recupereerde, de foto raakte ook veel mensen met centrumrechtse sympathieën. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) twitterde: ‘Wat voel ik me klein. Slaap zacht Aylan.’

Daarna leidde de foto tot allerlei spontane vormen van hulp: het signaal dat veel mensen zich ineens als mens aangesproken voelen en het hun ethische plicht vinden om het vluchtelingenleed een beetje te verlichten. Zo heeft ook het gemeentebestuur van het Oost-Vlaamse De Pinte opgeroepen om hulpgoederen in te zamelen voor vluchtelingen in Calais. De Pinte wordt bestuurd door een meerderheid van Ruimte (SP.A en Groen), Open VLD én N-VA. Ferry Comhair, de woordvoerder van minister van Financiën Johan Van Overtveldt, is er eerste schepen. Soms doet menselijke solidariteit de politieke kleuren vervagen, en maar goed ook.

N-VA-voorzitter Bart De Wever koos voor een defensieve reactie: ‘Die dode kleuter is niet onze schuld.’ Alsof wij in het verleden nooit solidair zijn geweest of ons emotioneel betrokken voelden bij drama’s die niet onze schuld waren. In 1982 vertrokken vanuit Vlaanderen solidariteitskonvooien naar Polen, waar de communistische regering de staat van beleg had afgeroepen. Was die Poolse toestand ‘onze schuld’? Music for Life , de actie van Studio Brussel, riep de Vlaamse jeugd de voorbije jaren op om mee te helpen aan de strijd tegen malaria en diarree. Die ziektes zijn niet ‘onze schuld’. Toch was de slogan: ‘We do give a shit.‘

Het was wellicht niet toevallig in Het Laatste Nieuws dat De Wever zich van zijn onverschilligste kant toonde. In de Wetstraat gaat men er al te makkelijk van uit dat de lezers van populaire kranten niet zo hoog oplopen met vreemdelingen. Het lijkt een grove onderschatting van het morele appel dat uitgaat van deze wanhopige mensen – in Duitsland roept zelfs het boulevardblad Bild op om de vluchtelingen te helpen. Kleine, dode Aylan heeft veel ogen geopend, bij alle partijen, in elke kerk en op elke redactie. Het Laatste Nieuws schrijft met veel waardering over de manier waarop Angela Merkel Duitsland oproept tot solidariteit: Wir schaffen das! De bondskanselier is haar eigen jonge jaren in de DDR nog niet vergeten.

De N-VA-voorzitter is niet de enige toppoliticus die een stuk minder mans is dan Angela Merkel. De bleke PS’er Rudy Demotte was boos omdat in het eerste spreidingsplan van Theo Francken ook zijn stad, Doornik, gevraagd werd om een paar honderd vluchtelingen op te nemen. Doornik kon dat niet aan, vond hij. Zijn stad is te arm en kampt zo al met te veel sociale problemen.

Na Demotte hebben ook de regeringen van Polen, Slowakije en Hongarije hun toevlucht gezocht tot dat discours: nadat ze jarenlang zelf een beroep konden doen op interregionale of internationale solidariteit weigeren ze nu zelf een helpende hand uit te steken.

Kleine Aylan valt niet meer te redden. Maar duizenden van zijn lotgenoten wel.