‘Het einde van het kalifaat in het Midden-Oosten zet geen punt achter aanslagen in het Westen’

Montasser AlDe’emeh over de relatie tussen aanslagen in het Westen en de strijd tegen IS in het Midden-Oosten: ‘We blijven de impact van conflicten in het Midden-Oosten op onze moslimjongeren onderschatten.’

Al ruim twee maanden probeer een coalitie van tienduizenden strijders onder leiding van het Iraakse leger, met luchtsteun van de anti-IS-coalitie onder leiding van de Verenigde Staten, de miljoenenstad Mosoel in te nemen. Maar op het terrein zijn er amper successen geboekt en eigenlijk was dat te verwachten.

Moeizaam

Slechts enkele strategisch gelegen wijken zijn ingenomen en we zien een moeizame vooruitgang. Aan dit tempo wordt het moeilijk heel Mosoel en ook Tal-Afar (stad 63 kilometer ten westen van Mosoel, nvdr) te herwinnen.

Het plan om Mosoel vanuit het oosten, zuiden en noorden aan te vallen opdat de IS-strijders naar Syrië zouden trekken, stuitte op weerstand van het regime van Assad en Rusland. Zij zagen de komst van duizenden IS-strijders naar Syrië begrijpelijk niet zitten.

Het zijn vooral de door Iran gesteunde sjiitische milities – de ‘Volksmobilisatiekrachten’ of al-Hashd ash-Sha’bi – die vooruitgang op de grond mogelijk maken. Maar de IS-strijders zijn effectief, ze kennen de stad, hebben er ondergrondse tunnels gegraven om hun verplaatsingen eenvoudiger te maken en ze hebben zich twee jaar kunnen voorbereiden. IS blijkt sterker dan gedacht.

Als het Iraakse leger Mosoel geheel wil innemen, moet het vanuit het oostelijke deel van de stad de Tigris (rivier die door Mosoel stroomt, nvdr) bereiken. Op die manier kan ze het oostelijke en westelijke deel, waar de machtsbasis van IS voornamelijk ligt, van de stad van elkaar scheiden.

Maar na twee maanden blijkt niet eens de helft van Oost-Mosoel ingenomen te zijn. En hoe zal men het westen van de stad kunnen bereiken wanneer de coalitie vanuit de lucht de bruggen die beide delen van de stad met elkaar verbinden blijft bombarderen?

Gevolgen van de trage opmars

De trage vooruitgang in de strijd tegen IS in Mosoel heeft een pak gevolgen. Een eerste gevolg is dat de populariteit van IS onder radicaliserende moslimjongeren vandaag wereldwijd groeit.

IS verspreidt namelijk foto’s en video’s van de succesvolle militaire operaties en overwinningen die het met enkele duizenden strijders haalt tegen de coalitie, betaande uit tienduizenden soldaten. In Mosoel werden al meer dan tweeduizend leden van de anti-IS-coalitie gedood.

In Mosoel werden er meer burgers gedood dan in Aleppo, maar de wereld kijkt vooral geschokt naar Syrë. Het lijden van de burgers van Mosoel – die de opdracht kregen niet te vluchten, maar in verzet te komen tegen IS – wordt, samen met het gebrek aan internationale aandacht, door IS gebruikt om toekomstige strijders te rekruteren.

De kans op lone wolf aanslagen in het Westen wordt steeds groter en onze overheden blijven de impact van conflicten in het Midden-Oosten op moslimjongeren onderschatten. Ik waarschuw ondertussen al bijna twee jaar voor gefrustreerde moslimjongeren, ook voor de aanslagen van 22 maart. De kans dat vervreemde moslims blijven toeslaan is reëel, ook in België.

Lokaal krijgen de sjiitische milities die tegen IS strijden weinig steun van de soennitische bevolking. In de ogen van de inwoners van Mosoel zijn de sjiitische milities niet meer dan andere bezetters. En door de trage opmars van het Iraakse leger worden er nu steeds meer sjiitische milities ingezet.

Dat het Iraaks leger niet populair is in Mosoel helpt ook niet, zo is IS niet de enige organisatie die de opmars van het Iraakse leger probeert tegen te werken.

IS zal niet snel overwonnen worden

De afgelopen maanden verloor IS niet alleen terrein, maar ook een aantal prominente kopstukken. IS kan zo bijvoorbeeld niet meer rekenen op haar woordvoerder Abu Muhammad al-‘Adnani. Hij wordt beschouwd als het brein achter een aantal aanslagen in het Westen en riep aanhoudend op om wereldwijd lone wolf aanslagen te plegen.

Hij was niet de eerste die moslimjongeren opriep om een truck te gebruiken als maaimachine om zoveel mogelijk slachtoffers te maken – ook Al Qaeda riep jaren geleden al op om trucks als moordwapen in te zetten tegen ‘ongelovigen’ – maar de strategie die vandaag vaak toegepast wordt, vindt wel degelijk zijn oorsprong bij hem.

De dood van al-‘Adnani en andere kopstukken toont aan dat tientallen inlichtingendiensten er goed in geslaagd zijn IS te infiltreren. Het was een zware klap voor IS, maar – in tegenstelling tot het Al Qaeda van Osama bin Laden – is de organisatie geen one man show. Oproepen tot aanslagen worden nog steeds herhaald, maar IS-leiders zie je amper opduiken in videofragmenten. Wat je wel ziet, zijn propagandavideo’s waarbij strijders zelf oproepen lanceren. Vorige maand nog werden IS-sympathisanten in het Westen opgeroepen om een voorbeeld te nemen aan de aanslag in Nice en zich als ’truckterroristen’ in te zetten.

Eergisteren reed een vrachtauto in op een kerstmarkt in Berlijn. Er vielen minstens twaalf doden en tientallen gewonden. Ondertussen heeft IS zoals verwacht de aanslag opgeëist. Of ze daadwerkelijk achter de aanslag zit, is nog onduidelijk. Maar IS-terroristen reageerden alvast verheugd na de aanslag. Op Telegram (anoniem platform om boodschappen te delen, nvdr) werden sympathisanten meteen opgeroepen nog meer kerstmarkten met een auto of vrachtwagen aan te vallen.

Ondanks de verhoogde druk op IS, de dood van vele kopstukken en het verdrijven van IS-strijders uit belangrijke steden, zal IS niet snel overwonnen worden. De terreurorganisatie heeft cellen in meer dan twintig landen. Ook de ideologie zal blijven bestaan en mensen aansporen, ook al worden alle IS-leiders gedood.

Dat IS een aantal steden uit handen moest geven, is overigens niet meteen een nadeel voor de organisatie. Door de verhoogde druk van de internationale coalitie werd het beheer van die steden bijna onmogelijk. De terugtrekking uit die steden en de toename aan ondergrondse activiteiten maken IS vandaag gevaarlijker.

Het einde van het kalifaatproject in Irak en Syrië betekent niet het einde van de organisatie. We mogen ons geen illusies maken, er is een gevaar dat IS naar andere plaatsen zal uitwijken en zich meer zal toespitsen op het plegen van aanslagen, ook hier in het Westen.

Met die aanslagen wil IS de tweedracht in het Westen versterken. Moslims en niet-moslims moeten tegen elkaar opgezet worden. Via Telegram worden kwetsbare tieners, die dankzij hun jonge leeftijd door de mazen van het net kunnen glippen, gerekruteerd. Op dit moment lopen er een tiental dossiers bij onze veiligheids- en politiediensten tegen minderjarigen die gerekruteerd werden om zelf aanslagen te plegen of voor te bereiden.

Het onderschatten van IS – waar westerse inlichtingendiensten zich schuldig aan hebben gemaakt – moet ophouden.