Natuurlijk moet er wél een Europees leger komen. ‘De behoefte daaraan is nu groter dan ooit’, vindt Guy Verhofstadt, voorzitter van de liberale fractie Alde in het Europees Parlement.
Al in de jaren vijftig bestonden concrete plannen om een geïntegreerd Europees leger op te richten. Die stuitten toen evenwel op een veto van de Franse premier Pierre Mendés France. Ex-premier en Europarlementslid Guy Verhofstadt (Open VLD) is blij dat Frankrijk nu een van de voortrekkers van een Europees leger is geworden. ‘Europa kan geen eigen Europees buitenlands beleid voeren als het niet ook over een eigen defensie beschikt.’
Professor Sven Biscop, defensiespecialist aan het Egmont-Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen in Brussel, is het helemaal eens met Verhofstadt. ‘NAVO-baas Jens Stoltenberg denkt te kortzichtig als hij een Europees leger wil tegenhouden. Zo’n geïntegreerd leger zal er weliswaar pas over tien of twintig jaar komen, maar de EU moet er nu wel naartoe werken. De beste en snelste manier is om van start te gaan met een kleine groep kernlanden. Het Verdrag van Lissabon maakt dat mogelijk.’
Geld speelt natuurlijk een belangrijke rol. De verschillende Europese legers kosten jaarlijks zo’n 250 miljard euro. Verhofstadt heeft uitgerekend dat dit bedrag gelijk is aan 40 procent van het Amerikaanse defensiebudget, en toch beschikken de Europese legers slechts over 10 tot 15 procent van de militaire capaciteit van het Amerikaanse leger. ‘Spendeer dat geld aan één Europees leger en één hoofdkwartier en je verdubbelt of verdrievoudigt de militaire slagkracht.’ Een voorbeeld van geldverspilling: het Amerikaanse leger maakt gebruik van één type infanteriegevechtsvoertuig, de Europese legers hebben 19 verschillende types.
Nu al werken de Europese legers samen, maar dat gebeurt te veel op een ad-hocbasis. Een voorbeeld van goede samenwerking is het European Air Traffic Command (EATC). Dat is gevestigd in Eindhoven en coördineert het werk van de C-130-transportvliegtuigen van België, Nederland, Duitsland en Frankrijk. Dat soort samenwerkingsverbanden moet volgens Sven Biscop worden verruimd en verdiept. ‘Op die manier schuiven de Europese legers langzaam maar zeker in elkaar.’ Om dat mogelijk te maken, richtte de Europese Unie PESCO op, wat staat voor Permanente Gestructureerde Samenwerking.
Europees Defensiefonds
Verhofstadt en Biscop vinden dat Europa militair veel te afhankelijk is geworden van de VS. Europese legers hebben geen grote transportvliegtuigen en geen militaire satellieten. Verhofstadt zegt dat geen enkel Europees land zich in z’n eentje dat soort grote investeringen kan veroorloven, ook niet als het zijn budget verhoogt, zoals Stoltenberg vraagt. ‘Dat kan alleen als verschillende Europese landen financieel samenwerken.’
Om die gaten in het Europese militaire apparaat te dichten, lanceerde Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker onlangs het idee van een Europees Defensiefonds. Daar zou jaarlijks vijf miljard euro in moeten worden gestort. De vraag is van wie dat geld moet komen: van de Commissie of van de lidstaten? Vorige week donderdag keurden 19 EU-lidstaten de oprichting van het Defensiefonds goed. Het is de bedoeling om het in de loop van 2018 in werking te laten treden. Volgens Verhofstadt is dat een belangrijke stap op weg naar een Europees leger.
Zo’n geïntegreerd leger zal er weliswaar pas over tien of twintig jaar komen, maar de EU moet er nu wel naartoe werken
Zo’n Europees leger zou volgens Sven Biscop bovendien het evenwicht herstellen binnen de NAVO. ‘Nu wordt die alliantie grotendeels gedomineerd door de Amerikanen en in minder mate door de Britten, die straks de Unie verlaten.’ Hij stelt vast dat de defensiebelangen van de VS en de EU niet altijd parallel lopen. ‘Tijdens de Koude Oorlog was dat nog wel het geval, maar tegenwoordig zie je dat de VS steeds meer een prioriteit maken van de verdediging tegen China, terwijl dat voor Europa totaal niet speelt.’
De NAVO hoeft voor geen van beiden te verdwijnen. Sven Biscop ziet de NAVO ‘als een soort levensverzekering voor Europa indien een van de lidstaten toch zwaar onder vuur zou worden genomen’. Ook voor Verhofstadt mag de NAVO blijven bestaan. ‘Maar in plaats van een bondgenootschap van landen zou het moeten evolueren naar een bondgenootschap van pijlers: een Amerikaanse pijler, een Europese pijler en – waarom ook niet – een Aziatische pijler.’
Lees hier het interview met Jens Stoltenberg of vanaf 24 mei in Knack.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
