De Syrische rebellen krijgen hun wapens via diverse kanalen. Maar bij welke groepering de wapens uiteindelijk terechtkomen, is moeilijk uit te maken. Tomas Baum van het Vredesinstituut Vlaanderen geeft inzicht in de duistere wereld van de wapenhandel.
Na de opheffing van het wapenembargo tegen Syrië klonk er wat verdeeldheid in de Vlaamse politiek. Zo pleitte Guy Verhofstadt (Open VLD) op Europees niveau voor wapenleveringen aan de opposanten van het Assad regime, terwijl N-VA en Groen voor een Vlaams wapenembargo waren. De Verenigde Staten hebben de Syrische rebellen lange tijd via informele kanalen van wapens voorzien, maar sinds november hebben de VS de leveringen stopgezet.
“Men begint nu ook in te zien dat we niet weten waar de wapens effectief terechtkomen”, legt Tomas Baum uit. Er zijn een zeshonderd-tal groeperingen met overkoepelende fracties. Als je dan aan een bepaalde groep die een strijd verliest wapens levert, komen die weer bij andere groepen terecht. “Er zijn ook rebellen die overlopen tussen de verschillende fracties, dus je weet nooit waar die wapens heengaan.”
Wetgeving
Volgens Baum is dat ook de reden waarom cruciale wapens voor de opposanten niet geleverd werden. “Wapens waarmee je gevechtsvliegtuigen uit de lucht kan halen, werden niet geleverd omdat die in de handen van meer radicale groepen gevaarlijk kunnen zijn”, vertelt Baum. De transacties die gebeuren, zijn haast onmogelijk te controleren. Een wettelijk kader op de controle van wapenhandel bestaat, maar met betrekking tot doorvoer is dat niet helemaal sluitend. “Als er bijvoorbeeld een vrachtschip met wapens voor Syrische rebellen passeert, is er geen bepaling in de wapenhandel-wetgeving die toelaat om dat schip te inspecteren”, zegt Baum.
Russische belangen in Syrië
De wapens voor de rebellen worden via de buurlanden binnengesmokkeld. Die leveringen gaan via informele kanalen, maar Rusland levert openlijk goederen aan het regime van president Assad. “De meeste leveringen gebeuren via de voor Rusland belangrijke haven Tartus. De Russen hebben er namelijk een marinebasis”, zegt Baum.
“Syrië is een van de weinige betrouwbare bondgenoten van Rusland in het Midden-Oosten. De maritieme belangen voor Moskou spelen een belangrijke rol. Als ze die doorgang verliezen, is dat een strategisch verlies in de regio. In deze context moeten we dus het bondgenootschap met het Assad-regime bekijken.”
Strikt economisch gezien, is Syrië ook een goede ‘klant’ voor Russische wapenleveranciers. Rusland is de op een na grootste conventionele wapenleverancier ter wereld, na de Verenigde Staten. Tien procent van de Russische export gaat naar het Assad-regime. Een regeringswissel in Damascus heeft dus enkel negatieve gevolgen voor Moskou.
Berichtgeving in de media?
De situatie in Syrië wordt meestal simplistisch voorgesteld in tv-journaals of krantenberichten. “In het begin leek het altijd dat Assad weinig steun genoot bij de bevolking, maar nu blijkt dat hij toch nog sterker in zijn schoenen staat dan we dachten.”
Een bijkomend probleem zijn de verschillende groeperingen en clans die het niet gemakkelijk maken om het conflict in Syrië op te volgen. In Libië had je enkele duidelijke tegenstanders, maar in Syrië is de situatie ingewikkelder. “Een suggestie zou zijn om meer diversiteit en diepgang te creëren in de verslaggeving over Syrië.”
Weinig hoop?
De laatste voorspelling van de VN zegt dat er volgend jaar zo’n 4,1 miljoen Syrische vluchtelingen naar het buitenland zullen trekken. Daarbij gaan de VN op zoek naar 4,7 miljard euro om hulp te bieden aan de gevluchte en ontheemde Syriërs.
Dit jaar werd er maar zestig procent van het vooropgestelde bedrag ingelost, wat weinig hoop geeft voor 2014. “Onze morele verontwaardiging vertaalt zich niet gemakkelijk in politieke actie”, zucht Baum. (Stampmedia/Sander Denayer)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier