Egypte: president afzetten is gemakkelijker dan vrouwen beschermen tegen seksueel geweld

Egypte bewijst dat een president afzetten gemakkelijker is dan vrouwenrechten verwerven, meent journaliste en arabiste Annabelle Van den Berghe. De cijfers zijn hard: 99,3% van de Egyptische vrouwen heeft te maken met seksueel geweld.

Met de beslissing van het Egyptische leger om president Mohammed Morsi af te zetten, leek iedereen door het dolle heen. Op het Tahrirplein heerste een uitgelaten sfeer, bekrachtigd door toeters, bellen, vlaggen en vuurwerk. Maar het was lang niet voor iedereen feest. Net als minstens 200 anderen sinds het massale protest tegen Morsi op 30 juni, werd een Nederlands meisje aangerand en met zware verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

Het afzetten van een president lijkt makkelijker dan het verkrijgen van vrouwenrechten. Zoveel werd de Egyptische vrouwen duidelijk. In een VN-rapport staan de cijfers. 99,3% van de Egyptische vrouwen heeft te maken met seksueel geweld. Dat kan niet anders, menen sommigen, als zoveel mensen zich verzamelen, resulteert dat in geweld en criminaliteit. Maar de cijfers van seksueel geweld in landen als Turkije en Brazilië blijven ongewijzigd? De oorzaak valt dus niet te zoeken in de massaprotesten an sich. Waarin dan wel?

Door een westerse bril is de conclusie snel gemaakt. Seksueel geweld is een probleem van de Arabische wereld, zo luidt het in Europa. De islam schrijft voor vrouwen te onderdrukken. Maar niets is minder waar. Geen enkel heilig boek is zo vrouwvriendelijk als de Koran. In tegenstelling tot de bijbel wordt seks in de Koran gezien als meer dan voortplanting. Seks is geen zonde, integendeel, seks is essentieel om lichaam en geest vrij te maken en dichter bij Allah te komen. De Koran plaatst de vrouw op een piëdestal en draagt vrouwenrechten hoog in het vaandel. De islam is dus alvast niet de grondslag voor het seksuele geweld in Egypte.

Wie de Koran kent, respecteert dus de vrouwen. En toch kende het aantal groepsverkrachtingen onder Morsi – een fervent aanhanger van de islam – een ongeziene stijging. Mannen en jongens vormen bendes en trekken naar de protestplekken om een willekeurige vrouw ten prooi te stellen aan hun seksuele driften. Beter voorbereid dan wie ook bestormen ze de demonstranten en sleuren er zonder gewetenswroeging een meisje tussenuit. Opgeslorpt door deze criminele massa ligt ze in een mum van tijd op de grond te midden de groep. Geen twijfels, geen schuldbesef. De jongens zijn slechts op één ding uit. En als de eerste klaar is, is het aan de volgende.

Terwijl het meisje zich los probeert te wrikken uit de handen van de verkrachters, zoeken hulpverleners een weg door de menselijke muur van aanranders die de toeschouwers op afstand houden met messen, stokken, zwepen, traangas en steekvlammen. Niet alleen raakt het meisje verstrengeld in haar kleren en armen en benen van de zieke geesten, niet alleen raakt ze het bewustzijn kwijt, niet alleen valt ze ten prooi voor mannen die straffeloos ontkomen, ze zal ook na dit gruwelijke voorval, nog steeds de rechten niet krijgen waar ze vandaag om kwam vragen.

Dat de overheid niets doet om de situatie voor de vrouwen te verbeteren is niet nieuw. Ook onder Hosni Moebarak werden vrouwen vaak slachtoffer van seksueel geweld. Al jarenlang kijkt de regering gewoon toe. Het onderwijssysteem biedt geen ruimte voor seksuele voorlichting en in de media worden vrouwen afgebeeld als lustobjecten.

Bovendien is een duidelijke wetgeving over seksueel geweld in Egypte vooralsnog onbestaand. Waardoor het extra moed vraagt om zich tot de politie te wenden. Want vaak worden de meisjes op het politiekantoor opnieuw slachtoffer van vernederingen.

Ook de hoge werkloosheidsgraad in Egypte draagt bij tot de toename van het seksuele geweld. 70% van de Egyptische bevolking is jonger dan 30. De werkloosheidsgraad is 13% en 70% daarvan is tussen de 15 en 25 jaar oud. Er is geen werk, geen geld, en dus geen toekomst voor deze jongens. Seks kan enkel na het huwelijk, en huwen kan enkel als je voldoende geld hebt. Op straat rondhangen en een weg zoeken uit de verveling is zowat het enige wat rest. Jongens vergrijpen zich aan vrouwen om de tijd te doden, om op te scheppen bij vrienden en om zichzelf een übergevoel te geven.

Het probleem aanpakken begint bij de wortels. Twee jaar geleden ontstonden heel wat vrijwilligersorganisatie die wat willen doen. ‘Basma’ bijvoorbeeld is een vrijwilligersorganisatie die sensibiliseringscampagnes voert in de metro. Ze spreken jongens aan en hopen zo een stukje bij te dragen tot hun opvoeding. Maar om echt doeltreffend te zijn, moet de overheid dergelijke initiatieven mee dragen. En dat gebeurt voorlopig niet.

Ook de nieuwe helden van Egypte, soldaten, hebben zich afgelopen jaren schuldig gemaakt aan seksueel geweld. Na het afzetten van president Moebarak werden demonstranten door het leger letterlijk van de pleinen geveegd. De vrouwen werden meegenomen naar een militaire gevangenis waar ze vernederd en mishandeld werden. Een foto van hoe één van hen hardhandig werd aangepakt ging de wereld rond. Daarop is te zien hoe militairen haar met ontbloot bovenlichaam meesleuren. Haar blauwe BH is sindsdien wellicht de bekendste van de Egyptische emancipatiegeschiedenis.

En Al-Sisi, die vandaag de scepter zwaait in het leger, is ook een man met lugubere kijk op vrouwenrechten. “Deze vrouwen zijn niet zoals uw dochters of mijn dochters” verklaarde hij toen hij de opgepakte meisjes liet onderwerpen aan maagdelijkheidstests.

Eén ding is zeker. In een democratisch Egypte moeten ook vrouwen een volwaardige plek krijgen. De grootste uitdagingen voor de nieuwe regering om dit probleem aan te pakken zijn onderwijshervormingen, werkgelegenheid creëren en een heldere rechtspraak op poten zetten.