‘Een mening die niet viraal zal gaan: diep vanbinnen zijn we allemaal voor open grenzen’

Volgens Maurits Vande Reyde (voorzitter Jong VLD) is mensen verhinderen om een land binnen te komen in tegenstrijd met elk liberaal vrijheidsprincipe.

Stel: na negen maanden zwangerschap verwacht je samen een kind. Alleen: je weet niet waar het geboren wordt. Zwitserland, Zweden, Aleppo, Afghanistan: het kan overal zijn. Zou je dan willen dat er open grenzen zijn, zodat jouw nakomeling zijn geluk eender waar kan zoeken? Of hou je vast aan de huidige grenzen voor mensen, met de vrij grote kans dat hij zijn leven in armoede doorbrengt?

Open grenzen, ik weet het, het heeft iets utopisch, misschien zelfs naïef.

Toch vind ik dat grenzen vandaag wereldwijd de grootste bron van discriminatie zijn. Wie geboren wordt in het juiste land heeft geluk, zo simpel is het. Het is enkel en alleen herkomst die telt. Zolang die niet goed zit: vergeet je toekomst. Dat is in tegenstrijd met elke liberale vezel in mijn lijf. We zijn allemaal grote fan van de open samenleving. Zolang het over vrij verkeer van iPhone’s, aardappelen en bankoverschrijvingen gaat toch. Maar mensen? Ho maar. Dat is, op z’n zachtst gezegd, niet heel erg consequent.

Ik heb lang gezocht, maar eerlijk: er is daar gewoon geen rechtvaardiging voor te vinden. Op economisch vlak zijn de voordelen van migratie nochtans overduidelijk. Alle grenzen afschaffen zou de wereld in z’n geheel twee tot drie keer zo rijk maken. Vergeet de Warmste Week: ontwikkelingshulp is meteen overbodig. Landen die migratie omarmen worden er rijker en innovatiever van. De helft van de Fortune 500-bedrijven is opgericht door mensen die elders vandaar komen. Wij leven zelfs in het meest duidelijke voorbeeld van dat alles: de economische boost van 500 miljoen vrij ronddartelende mensen in de Europese Unie zegt genoeg. Beeld je in dat je dat kan vertienvoudigen. Echt, we snijden in ons eigen vel door grenzen niet open te gooien. Niet enkel voor oorlogsvluchtelingen, maar voor alle mensen die op zoek zijn naar een beter leven.

Puur ideologisch is het buitenhouden van mensen helemaal anti-liberaal. Liberalisme vertrekt vanuit individuele rechten van ieder individu. Het recht om eigen talenten, lichaam en geest in te zetten. Om dat goed te doen, of slecht. De staat, die heeft daarbij een heel simpele rol: zorgen voor een omgeving waarin mensen dat kunnen doen, niet om ze van die rechten te ontnemen. In geen enkele liberale realiteit kan het daarom goed zijn dat een overheid iemand verbiedt om een lap grond te betreden, enkel en alleen omdat je daar toevallig niet geboren bent.

Welk recht heeft de staat eigenlijk om iemand burgerschap te weigeren? Ik denk dat burgerschap perfect verenigbaar is met individuele vrijheid. Maar dan moet die wel gemaakt zijn om de individuele rechten van iedereen mogelijk te maken. Hoe kan je dat verenigen met een selectief burgerschap, die mensen uitsluit en tegelijk de ontwikkelingsmogelijkheden van diegenen in de gemeenschap beperkt? Eerlijk: ik kan me niets meer anti-liberaal inbeelden dan dat. Het is me dan ook een raadsel waarom open grenzen zo weinig worden verdedigd door iedereen met een liberaal hart.

Akkoord, het kan niet van vandaag op morgen. Open grenzen betekent geen ongecontroleerde migratie. Integendeel: ze sluiten is het makkelijkste wat er is, over migratie toelaten moet je effectief nadenken. Voor mij mag dat gerust met een grote kwak verantwoordelijkheid. Eerst een maandloon betalen bij binnenkomst, waarom niet. Sociale rechten niet onmiddellijk geven, maar pas als iemand gewerkt heeft: prima. En inburgeringscursussen verplichten? Goed idee. Dat zijn hindernissen die makkelijk overwonnen kunnen worden door iemand die er echt voor gaat. Nu krijgt die helemaal de kans niet.

Nog niet overtuigd: denk even terug aan de eerste vraag. Weinig mensen zullen hun kind de kans willen ontnemen om een beloftevolle advocaat, danser of bioloog te worden. Open grenzen mogen dan niet direct mogelijk zijn, het is iets wat we diep vanbinnen allemaal nastreven.