‘De wereld staat machteloos tegenover de verminking van haar geschiedenis’

‘De aanhangers van IS negeren het feit dat hun godsdienst nergens spreekt over de zonde van de verafgoding en in de Koran staat geen woord dat het iconoclasme rechtvaardigt’, aldus Ludo Bekkers over de beeldenstorm in Irak en Syrië.

Er is nu al meer dan een jaar een meedogenloze beeldenstorm aan de gang parallel aan de strijd die de IS meedogenloos voert in het Midden Oosten en meer bepaald eerst in Irak en nu in Syrië. Het is een oorlog op leven en dood die, zoals een processie van Echternach, drie stappen vooruit en dan weer twee achteruit loopt. En het lijkt niet te stoppen ondanks internationale verbale protesten. De strijders van de IS, opgeruid door een zelf uitgeroepen kalief, rekruteren over heel de wereld vooral jonge mannen en ook vrouwen die, o.m. in België, hun integratie stopzetten en kiezen voor een radicale geloofsovertuiging. De filosofie of de interpretatie van de theologie van de Koran stuwt hen in een richting die voor geen discussie vatbaar is. Het Westen is het zwarte gebied van het kwaad en dient met tak en wortel uitgeroeid te worden. En niet alleen het Westen, ook de zogenaamde tolerante uitwassen van de islam moeten vernietigd worden. En nu zijn we waar we wilden komen.

In het Midden-Oosten is alles begonnen

Binnen de bovenstaande context past een onherroepelijke vernietiging van alle cultuselementen die verscheidene antieke beschavingen als symbolen van een religieuze of culturele overtuiging hebben ontworpen en gebruikt. Dat gaat over gebouwen, afbeeldingen, boeken tot gebruiksvoorwerpen. Irak en Syrië, de twee landen waar nu al enkele jaren strijd wordt geleverd bezitten de rijkste voorbeelden van die oude culturen. Hun archeologische sites, waar ook Belgische wetenschappers hebben gewerkt, zijn van enorm belang voor het traceren van de geschiedenis, ook van onze christelijke achtergrond. Lang, en we spreken dan over tienduizend jaren, voor de westerse beschaving enig teken van leven vertoonde waren er in het Midden-Oosten al gedomesticeerde dieren die als vee werden gebruikt, bestond er al een ontwikkelde landbouw, werden er al huizen gebouwd die tot groepen groeiden en de basis vormden voor de latere Griekse polisontwerpen. Om kort te gaan, in het Midden-Oosten is alles begonnen. En dat wordt nu drastisch en systematisch en bewust vernietigd.

De wereld staat machteloos tegenover de verminking van haar geschiedenis

De vraag is waarom. Het antwoord is relatief simpel. De aanhangers van de IS zijn Salafisten en zij opereren zowel in Timboektoe als in Libië als in Pakistan. Binnen de Islam willen zij de zuiveren in de leer zijn en tonen zij een fundamentele afkeer van symbolen en afbeeldingen en daarbij aansluitend van gedenkmonumenten en heilige plaatsen, ook van andere godsdiensten. Wat zij nastreven is een “uitgepuurde” islam die, zoals in de 16^e eeuw in Europa de protestantse reformatie (met Luther en Calvijn) even gewelddadig de beelden aan de gevels van kathedralen en kerken te lijf gingen. Wel moet gezegd worden dat de meeste moslims, all over the world, het fundamenteel oneens zijn en geschokt door deze zienswijze want het gaat tenslotte, in de meeste gevallen, om monumenten die hun eigen erfgoed zijn of dat van andere nabije religies.

Onterechte puristen

De aanhangers van IS negeren het feit dat hun godsdienst nergens spreekt over de zonde van de verafgoding en in de Koran staat geen woord dat het iconoclasme rechtvaardigt. Het zijn onterechte puristen en zeloten die hun acties goedpraten met fel betwiste commentaren uit de Koran waarin beweerd zou worden dat het verboden is om relikwieën te aanbidden en graven te versieren met constructies die groter zijn dan een gespreide hand. De aanslag op het culturele erfgoed van de hele wereld is een daad van bewuste agressie tegen die wereld en vooral de westerse. En wat kan die daar tegenover stellen. Een vrijblijvende uitspraak van de Bulgaarse directeur van de UNESCO, Irina Bokova dat de erfgoedsites buiten de militaire operaties moeten gehouden worden is even gratuit als onrealistisch. De gevechten gaan door en de vernietigingen evenzeer.

Nu is Palmyra aan de beurt, een mix van Griekse, Romeinse en lokale semitische gebouwenresten. Een goed bewaarde tempel van de god Baal, een Romeins theater en typische torenmausolea schurken er tegen elkaar aan. Iedereen herinnert zich nog wel de beelden van IS-strijders die met voorhamers de beelden uit een gevelpartij stuk sloegen of ze met een drilboor naar beneden haalden. Bovendien, en dat is het perfide neveneffect, boden de aanhangers van de IS geroofde kleinere objecten te koop aan bij malafide kunsthandelaren om hun strijdkas te spijzen. In Palmyra is de directeur van het Instituut voor het kunstpatrimonium erin geslaagd een aantal fragiele werken in voorlopige vrijheid onder te brengen om te beletten dat zij ook die weg zouden opgaan..

Vernietiging van Dresden

Dat oorlogen geen monumenten of materieel erfgoed sparen was een tragische evidentie van wraaklust en gebrek aan ontzag voor universele waarden. Een oorlogsfeit van ongehoorde wreedheid was o.m. de totale vernietiging van de historische Duitse stad Dresden (Florence aan de Elbe) op het einde van de tweede wereldoorlog op 13 en 14 juli 1945 toen de geallieerden al virtueel de strijd gewonnen hadden en desalniettemin een cavalcade van bommenwerpers op de stad afstuurden. Daar bleven slechts puinhopen achter waaronder een juweel van de barokke architectuur, de Frauenkirche, die brandend neerstortte. Het is maar één, en wat voor een, voorbeeld van een fundamenteel gebrek aan respect en begrip voor de cultuurgeschiedenis en de niets ontziende oorlogswraak.

Dat er jongeren, ook uit ons land, verblind worden door een extreme vorm van islamisme die geen waarde hecht aan het verleden valt niet te begrijpen. Vernietigen is een werkwoord dat in hun vocabularium op de eerste pagina van hun leer staat. Dat ook hun geschiedenis wordt verminkt zal niet hun eerste zorg wezen. Dat is vandaag helaas een realiteit. En ook dat, los van het culturele erfgoed, ook duizenden dragers van dat erfgoed, onschuldige mensen worden geslachtofferd in naam van een god, in dit geval Mohammed maar vroeger ook Christus of de Joodse naamloze. Het absurdisme in de mens kent blijkbaar geen grenzen.