Catherine Deneuve: ‘Waarom ik de anti-#MeToo petitie heb ondertekend’

In een open brief op de website van de Franse krant Libération verdedigt actrice Catherine Deneuve (74) haar steun aan een controversiële petitie, die dinsdag in Le Monde verscheen. Ze verontschuldigt zich bij slachtoffers van seksueel geweld, die zich door de petitie gekwetst voelden, maar ‘alleen bij hen’.

De petitie/vrije tribune in Le Monde werd ondertekend door plusminus 100 vrouwen, en wilde waarschuwen voor ‘het klimaat van een totalitaire maatschappij’ in het huidige #MeToo-debat.

‘Ik heb inderdaad die petitie ondertekend’, zo begint de Franse steractrice Catherine Deneuve de open brief in Libération.

Ze verklaart haar steun nader. ‘Ik houd niet van die karaktertrek van onze tijd waarbij iedereen zich gerechtigd voelt te oordelen, tussen te komen, te veroordelen. Een tijdperk waar simpele aanklachten op sociale netwerken bestraffing, ontslag en dikwijls een lynchpartij in de media kunnen veroorzaken. Een acteur kan elektronisch uit een film worden verwijderd, de directeur van een groot New Yorks instituut kan er zonder vorm van proces toe gebracht worden ontslag te nemen omdat hij dertig jaar geleden zijn handen op een kont legde. Ik verschoon niets. Ik spreek me niet uit over de schuld van die mannen, want ik ben daar niet bevoegd over. Maar weinigen zijn dat wel’.

Vandaar, gaat ze verder, ‘mijn voorbehoud bij de campagne, die onder de hashtag balance ton porc (verlink je varken, red.) loopt’.

‘Het gevolg van macht, hiërarche, gezag’

Deneuve neemt geen afstand van de petitie in Le Monde. Ze neemt wel afstand van de manier waarop enkele andere ondertekenaars zich in de media uitgedrukt hebben.

‘Op een tv-zender zeggen dat men kan klaarkomen tijdens een verkrachting is erger dan spuwen in het gezicht van al degenen die deze misdaad ondergaan hebben’.

Ze verwijst, zonder haar bij naam te noemen, naar gewezen pornoactrice Brigitte Lahaie. Lahaie, die tegenwoordig een radioprogramma heeft, betreurde naderhand dat haar verkrachtingsuitspraak ‘uit de context’ gehaald was.

Deneuve in haar open brief: ‘Er zit overduidelijk niets in de petitie dat wat dan ook goedpraat over ongewenste intimiteiten, zoniet had ik niet getekend’.

‘Ik ben sinds mijn zeventiende actrice. Ik zou natuurlijk kunnen zeggen dat ik getuige geweest ben van situaties die meer dan grof waren, of dat ik afweet via andere actrices dat regisseurs lafweg hun macht hebben misbruikt. Maar het is niet aan mij om in plaats van mijn collega’s te spreken. Traumatiserende en onhoudbare situaties zijn altijd het gevolg van macht, hiërarchie of een vorm van gezag. De strop sluit zich als het onmogelijk wordt hiertegen iets in te brengen zonder tewerkstelling in het gedrang te brengen, of zonder vernederingen en kleinerend sarcasme te ondergaan.’

Om deze wantoestanden tegen te gaan, schrijft Deneuve, is opvoeding nodig, zowel van jongens als van meisjes, en eventueel ook reglementen in bedrijven. ‘Ik geloof in gerechtigheid’.

‘Ik ben niet onnozel’

De essentiële reden om de petitie toch te ondertekenen, gaat ze verder, was ‘het gevaar van een schoonmaakoperatie in de kunstwereld. Gaat men boeken van de Sade in de Pléiade verbranden? Leonardo da Vinci aanwijzen als pedofiel kunstenaar, en zijn doeken uitvegen? De Gauguins weghalen uit musea? De tekening van Egon Schiele vernietigen ? De platen van Phil Spector verbieden ? Dit klimaat van censuur laat me verstomd achter, ongerust over de toekomst van onze samenlevingen’.

Deneuve reageert ook specifiek op de kritiek dat ze geen feministe zou zijn, en verwijst naar het begin van de jaren zeventig toen ‘een van 343 sletten was, die samen met Marguerite Duras en Françoise Sagan het manifest “Ik heb een abortus gehad’ van Simone de Beauvoir heeft ondertekend’. Op abortus stond destijds gerechtelijke vervolging en een gevangenisstraf. Enkele jaren na de actie werd abortus in Frankrijk gelegaliseerd.

https://twitter.com/carolinedehaas/status/950974553253138432Caroline De Haashttps://twitter.com/carolinedehaas

"Les porcs et leurs allié.e.s ont raison de s’inquiéter", réponse à la tribune publiée dans @lemondefr sur @franceinfoplus. Avec notamment @laurenbastide, @Claranote, @wonderlucie, @DASILVAMADELINE, @Sophie_Busson, @LaboDeLaLegiste, @enervee, @stophdr https://t.co/4R4eHcXMzq

— Caroline De Haas (@carolinedehaas) January 10, 2018

‘Daarom zeg ik aan alle conservatieven, racisten en traditionalisten, van welke pluimage ook, die het in hun belang achtten me hun steun toe te zeggen: ik ben niet onnozel. Ze zullen mijn dankbaarheid noch mijn vriendschap krijgen, wel integendeel. Ik ben een vrije vrouw en zal dat blijven’. Ze doelt hierbij wellicht onder meer op de gewezen premier van Italië, Silvio Berlusconi, die luid zijn instemming met Deneuve heeft betoond.

‘Ik groet’, schrijft Deneuve tot slot, ‘alle slachtoffers van gruweldaden, die zich geweld aangedaan voelden door de vrije tribune die in Le Monde verscheen. Aan hen, en alleen aan hen, bied ik mijn excuses aan’.

De oorspronkelijke petitie in Le Monde wekte in Frankrijk en wereldwijd hevige kritiek en reactie op, en in de VS – het anti-Frankrijk – vooral ongeloof. Deneuve kreeg van de Franse feministe Caroline De Haas het verwijt dat ze geen benul heeft wat ‘gewone’ vrouwen te verduren hebben. De Haas noemde de petitie in Le Monde in gesprek met The Daily Beast ‘een internationale schande’ voor Frankrijk.