Waarom blokkeerde Twitter Geert Wilders in Duitsland?

In Duitsland staat een controversiële wet tegen fake news en haatberichten in de steigers. Zowel Facebook als binnenlandse critici zijn onverbiddelijk voor Justitieminister Heiko Maas (SPD).

‘Close our borders. Deislamize our nations! Now! #Manchester.’ Geert Wilders was er vorige week snel bij om de aanslag in Manchester op 22 mei te becommentariëren op Twitter.

In zijn typische stijl riep de leider van de Nederlandse Partij voor de Vrijheid (PVV) op om ‘onze landen’ te ‘deïslamiseren’. De boodschap kreeg al gauw enkele duizenden ‘likes’ en goedkeurende reacties. Maar onder die lofbetuigers waren er weinig Duitsers. In Duitsland was zijn tweet immers geblokkeerd en dus niet zichtbaar.

Een woordvoerder van Twitter meldde de Duitsland-correspondent van de NOS dat de tweet verwijderd was op vraag van ‘een autoriteit’. De woordvoerder wilde echter ‘om redenen van privacy en veiligheid’ niet kwijt wie die autoriteit juist was.

Vermoedelijk was de verwijdering een anticipatie op een controversieel wetsvoorstel in Duitsland. De Duitse minister van Justitie, Heiko Maas (SPD), wil boetes tot 50 miljoen euro opleggen aan sociale-mediabedrijven als Facebook en Twitter wannneer zij haatberichten op hun platformen niet tijdig verwijderen. De minister hoopt dat het voorstel nog voor de federale verkiezingen van september goedgekeurd wordt.

Het wetsvoorstel is daarnaast ook gericht op duidelijk illegaal materiaal zoals kinderporno. Maar ook opzettelijk misleidende nieuwsfeiten, beter bekend als fake news, worden geviseerd.

‘Na de ervaringen van de Amerikaanse verkiezingen heeft ook in Duitsland de strijd tegen fake news op sociale netwerken aan prioriteit gewonnen,’ zo staat er letterlijk in het voorstel. ‘Volksopruiing, belediging, laster of verstoring van de openbare orde’ zal niet langer geduld worden via sociale media. ‘De aanbieders van sociale netwerken hebben een verantwoordelijkheid voor de gemeenschappelijk debatcultuur.’

‘Controlefreaks’

Het wetsvoorstel van de sociaaldemocraat Maas kan op veel weerstand rekenen. Op zondag 28 mei kwam er een ongewoon harde reactie vanwege Facebook. De wet is volgens de sociale-mediagigant ‘ongeschikt’ in de strijd tegen haatzaaiers. Bovendien zou het indruisen tegen het Europese recht.

Een woordvoerder van Facebook liet optekenen dat het voorstel zal resulteren in het overdadig verwijderen van content, wegens de ‘buitenproportionele boetebedreiging’. Volgens Facebook zal de wet ervoor zorgen dat privébedrijven ‘complexe juridische beslissingen’ zullen nemen – in plaats van de daarvoor bevoegde publieke autoriteiten.

Naast de bedenkingen van de bedrijven klinkt er ook in Duitsland veel kritiek. Een groep juristen, journalisten en andere ongeruste Duitsers stelden in april een ‘Verklaring voor de meningsvrijheid’ op. Daarin waarschuwen ze voor de mogelijke ‘catastrofale effecten’ op de vrijheid van meningsuiting.

‘Wij zijn van mening dat haatberichten en nepnieuws moeten aangepakt worden’, zo stellen ze. ‘Maar dit wetsontwerp stelt het grondrecht van de vrije meningsuiting in vraag.’ Zij vinden het essentieel dat Justitie zich buigt over de legaliteit van berichten en vrezen een ‘privatisering van de rechtsspraak’.

De Duitse krant Frankfurter Allgemeine stelt in een commentaar dat Heiko Maas en zijn partij ‘controlefreaks’ zijn. Het is voor de krant vooral uitkijken naar wat de grote coalitiepartner CDU, de partij van bondskanselier Angela Merkel, zal doen.

Een parlementslid van die partij heeft al laten verstaan dat ze het voorstel ‘substantieel wil verbeteren’ in overleg met de coalitiepartners. ‘Wij willen de meningsvrijheid niet uithollen,’ aldus Nadine Schön.

Het valt dus af te wachten of het wetsvoorstel door de Bundestag, het Duits parlement, geraakt. Het is ook mogelijk dat het voorstel nog wordt aangepast na de verschillende lezingen, die volgende maand plaatsvinden. Of wordt de wet uiteindelijk in haar volledigheid verworpen? In dat geval zal Geert Wilders ook zijn Duitse volgers weer onbelemmerd kunnen bereiken.