De gevolgen van de klimaatverandering zullen nog sneller en ernstiger zijn dan verwacht.
Na het alarmerende eerste deel van het rapport van de intergouvernementele expertengroep inzake klimaatverandering (IPCC), dat in augustus 2021 gepubliceerd werd, waarshuwt het VN-Klimaatpanel opnieuw voor de moeilijkheden, zo niet de onmogelijkheid, om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering als de mondiale temperatuur stijgt.
In het rapport “Impacts, adaptation and vulnerability” (Impacts, adaptatie en kwetsbaarheid) stellen de wetenschappers vast dat klimaatveranderingen al ‘aanzienlijke schade’ aan verschillende ecosystemen heeft veroorzaakt en dat de impact en omvang van de gevolgen van klimaatverandering groter zijn dan geschat in eerdere IPCC-beoordelingen.
Klimaatveranderingen zijn ook schadelijk voor de fysieke en mentale gezondheid van de bevolking, terwijl steden – waar nu de helft van de mensheid leeft – bijzonder onderhevig zijn aan de gevaren van hittegolven, stormen, droogte en overstromingen, evenals de stijging van de zeespiegel, luidt het.
Het IPCC-rapport benadrukt dat ongeveer 3,3 tot 3,6 miljard mensen op aarde leven in een context die zeer kwetsbaar is voor klimaatveranderingen. Maar het zijn vaak de toch al kwetsbare bevolkingsgroepen van Afrika, Azië, Zuid-Amerika en kleine eilandstaten die het meest worden getroffen. Ook België is kwetsbaar, getuige de overstromingen, droogte en hittegolven de voorbije jaren.
Schade niet meer te vermijden, ook niet bij 1,5°C
Het beperken van de uitstoot van broeikasgassen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 ° Celsius zou de schade en verliezen verminderen, maar ze kunnen niet volledig worden vermeden, waarschuwen de wetenschappers in hun samenvatting voor beleidsmakers, die zondag is goedgekeurd. Die samenvatting vertegenwoordigt de essentie van de duizenden pagina’s van het rapport dat is opgesteld door 270 wetenschappers uit 67 landen.
Als rode draad in het rapport wordt herhaaldelijk gewezen op de dwingende noodzaak om de stijging van het kwik tot maximaal 1,5°C te beperken, terwijl elke tiende graad meer schadelijke gevolgen zal hebben. Momenteel schatten wetenschappers dat de planeet al met bijna 1,1°C is opgewarmd.
Hoewel er in alle regio’s van de wereld al aanpassingsinspanningen zijn ondernomen, zijn ze nog steeds onvoldoende – zelfs in Europa – en zullen ze waarschijnlijk steeds zwaarder worden naarmate de opwarming van de aarde voortschrijdt, waarschuwt het rapport nogmaals. Boven +2°C is de aanpassing misschien niet eens mogelijk. Bovendien zijn de limieten van de aanpassing al bereikt of zelfs overschreden in verschillende ecosystemen, zoals bepaalde koraalriffen, sommige wetlands aan kusten, bepaalde tropische bossen en een aantal polaire en berg-ecosystemen.
Slechte adaptatie
Geconfronteerd met de gevolgen en risico’s van klimaatveranderingen die ‘steeds complexer en moeilijker te beheersen’ worden, roepen de wetenschappers ook op om de valkuil van een slechte adaptatie te vermijden, d.w.z. maatregelen die worden genomen om om te gaan met de gevolgen van klimaatverandering en die perverse effecten zouden hebben, zoals een verslechtering van het milieu, een toename van broeikasgassen of het in gevaar brengen van de bevolking.
Het rapport zegt ook dat onze planeet alleen tegen de klimaatcrisis bestand kan zijn als we de strijd aanbinden met de vernietiging van de biodiversiteit en ecosystemen, die momenteel alleen maar toeneemt, maar dat het venster voor actie zich snel sluit.
‘Eerste keer dat concept van verlies en schade is opgenomen in IPCC-rapport’
Volgens natuurorganisatie WWF is het rapport een dwingende oproep om inspanningen voor aanpassing te versnellen en emissies te verminderen. ‘Veel aanpassingsgrenzen worden nu al overschreden, waardoor het voortbestaan van kwetsbare gemeenschappen en ecosystemen in gevaar komt. Het is de eerste keer dat het concept van verlies en schade is opgenomen in een rapport van het IPCC’.
Dit is geen opsomming van scènes uit een apocalyptische film. Dit is de inhoud van een gezaghebbend wetenschappelijk rapport.’
‘Droogte en verzengende hitte, vernietiging van ecosystemen, zwaardere stormen en enorme overstromingen, uitsterven van soorten – dit is geen opsomming van scènes uit een apocalyptische film. Dit is de inhoud van een gezaghebbend wetenschappelijk rapport waarin de klimaateffecten worden beschreven die nu al een ravage aanrichten op onze planeet en de mensen die er wonen. Onze planeet is in gevaar, en wordt naar – en soms over – haar grenzen geduwd, waarbij de meest kwetsbare mensen en ecosystemen het meest te lijden hebben’, aldus WWF-hoofd dr. Stephen Cornelius.
De wereldleiders moeten de waarschuwingen in dit rapport ter harte nemen en hun klimaatbeloften nakomen met meer investeringen om veerkracht op te bouwen en tegelijk de emissies te verlagen om aanpassing een kans te geven, stelt WWF.
‘De regeringen van dit land moeten via geïntegreerde plannen grootschalig gaan inzetten op natuur gebaseerde oplossingen en deze ook integreren in andere beleidsdomeinen, dus niet alleen milieu maar ook financiën, openbare werken,… Dit zowel als onderdeel van de klimaatinspanningen als om het land voor te bereiden op effecten van klimaatverandering’ aldus WWF, dat verwijst naar de aanbevelingen in een memorandum van de recent gevormde Biodiversiteitscoalitie.
Klimaatcoalitie eist snelle vermindering van uitstoot broeikasgassen
De Klimaatcoalitie eist dat België zijn verantwoordelijkheid neemt, door zijn uitstoot van broeikasgassen snel te verminderen en de landen van het zuiden te steunen in hun aanpassings- en transitiebeleid ‘Niets doen kost niet alleen mensenlevens, maar het zal de Belgische economie miljarden kosten en ernstige gevolgen hebben voor toekomstige generaties’, stelt Zanna Van Renterghem, vicevoorzitter van de Klimaatcoalitie.
De Klimaatcoalitie stelt meer dan honderd oplossingen voor om de klimaatcrisis te bestrijden. ‘Ons memorandum voor een Belgische Green New Deal biedt klimaatoplossingen die rekening houden met de principes van een rechtvaardige transitie, de vermindering van sociale ongelijkheden en andere vormen van discriminatie, terwijl de natuur een bondgenoot wordt’, luidt het.
‘Cruciaal decennium om uit de fossiele brandstoffen te stappen’
De opwarming van de aarde beperken tot 1,5°C is volgens Greenpeace nog steeds mogelijk, maar vergt dringende beslissingen. Tijdens de laatste klimaattop COP26 hebben de politici toegegeven dat hun huidige verbintenissen ontoereikend zijn. ‘Zowel staten als bedrijven moeten rekening houden met deze belangrijke nieuwe wetenschappelijke waarschuwing’, legt Joeri Thijs van Greenpeace uit. ‘Dit vereist een stopzetting van nieuwe projecten voor fossiele brandstoffen en een einde aan de massale subsidies voor de fossiele industrie. De plannen voor de geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen moeten werknemers en getroffen gemeenschappen ondersteunen en een rechtvaardige transitie waarborgen’.
‘Wij roepen België op zich te verbinden tot een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met 65% tegen 2030. Het vermijden van een temperatuurstijging van meer dan 1,5°C moet onze topprioriteit worden. Elke tiende van een graad telt. België moet ook zijn verantwoordelijkheid nemen door zijn adaptatie- en veerkrachtplan te actualiseren en natuur en mens opnieuw centraal te stellen.’
Dit tweede rapport van de zesde evaluatiecyclus van het IPCC komt na een eerste inventarisatie, gepubliceerd in augustus 2021, en vóór een derde tekst die in april wordt verwacht over de beperking van klimaatveranderingen. In september verschijnt dan een samenvattend rapport.
Het Klimaatalarm van Knack
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier