‘De vuile rol van de multinationals op de klimaattop’

De klimaattop in Parijs lijkt goed op weg te zijn om de grootste onderneming van ‘greenwashing’ in de geschiedenis te worden. ‘Multinationals krijgen de kans om zich een ecologisch imago aan te schaffen voor enkele miljoenen euro’s’, schrijft klimaatactiviste Liza Lebrun.

Op 30 november zal in Parijs de 21ste internationale klimaattop (COP21) van start gaan. Op deze top komen vertegenwoordigers van meer dan 200 landen bijeen om een antwoord te vinden op het dringende probleem van de klimaatcrisis. Een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, de financiering van het internationale Klimaatfonds, de uitwisseling van technologische kennis, het bereiken van bindende maatregelen: aan uitdagingen ontbreekt het niet. Sinds Kyoto sluit elke klimaattop af zonder echte vooruitgang te boeken maar met de eindeloos herhaalde belofte dat alles in 2015 zal deblokkeren in Parijs. Nochtans, gezien de huidige omstandigheden, lijkt er weinig kans te zijn dat deze top die verwachtingen zal waarmaken. De COP21 belooft veeleer een top te worden op maat van de multinationals.

Een top vervuild door de multinationals

De top in Parijs lijkt inderdaad goed op weg te zijn om de grootste onderneming van greenwashing in de geschiedenis te worden. EDF, Engie, Renault-Nissan of Air France staan immers op de lijst van officiële sponsors naast tientallen andere multinationals die tot de meest vervuilende bedrijven ter wereld behoren. Zo krijgen ze de kans om zich een ecologisch imago aan te schaffen voor enkele miljoenen euro’s. De sponsoring van de COP21 biedt niet alleen aan multinationals de kans om een een jaar lang het logo van de klimaattop te gebruiken, maar ook een “uitzonderlijke profilering in de media” en een “geprivilegieerde toegang tot de ontmoetingsplaatsen en plaatsen waar meningen worden geuit” tijdens de top, volgens de Franse autoriteiten die de COP organiseren.

Ter herinnering: de energiereuzen Engie en EDF zijn verantwoordelijk voor een jaarlijkse uitstoot van 151 miljoen ton CO2 (via hun steenkoolcentrales). Dat komt overeen met de helft van de totale CO2 uitstoot in Frankrijk. De banken en verzekeringsmaatschappijen BNP Paribas en Axa zijn dan weer gekend voor hun vervuilende investeringen in fossiele brandstoffen. BNP staat 5^e op de wereldranglijst van banken die bijdragen aan de financiering van steenkool (de meest vervuilende fossiele brandstof), zij heeft meer dan 10 miljard euro in de sector geïnvesteerd tussen 2005 en 2014. En Axa is dan weer, net als de vier andere banken in die ranglijst, fervente supporter van schaliegas en teerzand, twee hypervervuilende energiebronnen die door alle milieuorganisaties ter wereld worden afgeschreven. Wat andere bedrijven als Renault-Nissan of Air France betreft, hoeft men geen tekeningetje te maken om te begrijpen welke inzet het debat over de klimaatopwarming voor hen heeft. Vernemen dat deze multinationals de officiële “mecenassen” zijn van een top die tegen de klimaatopwarming hoort te strijden, is een beetje zoals zich inbeelden dat Marlboro onderzoek tegen longkanker zou financieren. Behalve de flagrante hypocrisie, stelt zich heel duidelijk de vraag naar hun belangen.

Een klimaatpolitiek onder invloed

Het probleem van de participatie van multinationals aan de top in Parijs gaat veel verder dan hun klimaat-incompatibel karakter. Meer nog dan van greenwashing te genieten, is het duidelijk hun bedoeling om de onderhandelingen te beïnvloeden in functie van hun eigen belangen. Een groep van zo’n veertig patroons onder leiding van Gérard Mestrallet (CEO van Engie) zal rechtstreeks participeren aan de onderhandelingen van de COP21. Deze bedrijven die miljarden euro’s hebben geïnvesteerd in fossiele brandstoffen en vervuilende technologieën willen koste wat het kost vermijden dat het huidige systeem zelfs maar een beetje in vraag gesteld wordt. Door de deuren van de top voor hen open te zetten, schenken de politieke leiders hun een enorme ruimte om te lobbyen en een grote mogelijkheid om te wegen op de onderhandelingen. Welnu, het is precies dat lobbywerk van multinationals dat al jaren elke vooruitgang in het klimaatvraagstuk blokkeert, ondanks de steeds alarmerendere wetenschappelijke rapporten

De COP19 in 2013 in Warschau was een van de beste illustraties van die dominantie van multinationals. In november 2013, nadat “de privésector de controle had genomen over de COP19 en over het klimaat“, sloegen meer dan 140 ecologische organisaties en netwerken van over heel de wereld de deuren van de top achter zich dicht. Tussen die organisaties vond men Friends of the Earth, Oxfam, Greenpeace en verschillende vakbonden. Zij trokken het besluit dat in Warschau, eens te meer, de belangen van de meest vervuilende bedrijven voor de noden van de planeet en van alle burgers werden geplaatst.Toen waren het Arcelor Mittal, BMW, Air Emirates en General Motors die de COP sponsorden en zich aan de onderhandelingstafel bevonden. Het aandeel van de privébedrijven in de financiering van de COP werd toen gecijferd op 4%. Nooit voorheen had de pro-CO2 lobby zich zo laten gelden tijdens een klimaattop. Vandaag ambieert de Franse minister van Buitenlandse Zaken een aandeel van 10 à 20% van privéfinanciering. In dit domein lijkt Parijs goed op weg om Warschau flink voorbij te steken.

De gevolgen van dit soort lobbywerk zijn ook zichtbaar in de resultaten van de recente onderhandelingen in Bonn, waar enkele dagen geleden een laatste voorbereidende sessie werd gehouden voor de COP21. Men besprak er een document dat de basis moet vormen van de onderhandelingen in Parijs. Observatoren hebben dezelfde logica van het beschermen van de belangen van de multinationals aangeklaagd. Het document bevat geen enkel bindend en ambitieus objectief, de verwijzingen naar energie (aanwezig in het ontwerp van het document vóór Bonn) zijn verdwenen en men voorziet geen enkele consequente financiering om de landen in het zuiden te helpen om hun duurzame transitie waar te maken en om zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatopwarming die nu al voelbaar zijn. Bonn schijnt een ongelooflijke heldendaad te hebben gerealiseerd, namelijk het niet behandelen van energievraagstukken in een voorbereidend document voor de ultieme klimaattop: exit het in vraag stellen van fossiele brandstoffen (verantwoordelijk geacht voor 80% van de CO2 uitstoot), exit de becijferde perspectieven voor hernieuwbare energie. Allemaal in het voordeel van de producenten van fossiele energie.

De belangen van het volk of de belangen van de multinationals?

Frankrijk heeft recent aangekondigd dat het weer grenscontroles gaat invoeren ter gelegenheid van de COP21 en in het vooruitzicht van de geplande mobilisaties en betogingen. Krachtens de verdragen van Schengen hebben deelstaten inderdaad de mogelijkheid om de vrije circulatie van personen op te heffen “in geval van ernstige bedreigingen voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid“. In Frankrijk, in het kader van de COP21, worden dus enerzijds de grenscontroles weer ingevoerd tegen de activisten en de mensen die op straat komen tegen de huidige klimaatpolitiek, terwijl anderzijds een geprivilegieerde toegang wordt gegeven aan multinationals. Twee maten en twee gewichten die heel veel duidelijk maken.

Deze houding is uiteindelijk slechts de reflectie van de huidige logica die onze overheden verdedigen. In dat kader kan men er vanaf nu inderdaad van uitgaan dat de maatregelen die in Parijs genomen zullen worden, ver onder de lat zullen liggen van wat nodig is om de klimaatopwarming te bestrijden en om de gevolgen daarvan op te vangen die nu al voelbaar zijn in de vier uithoeken van de wereld. We kunnen voorspellen dat de voorgestelde mechanismen binnen het kader van de markt zullen blijven. Zoals het geval is met de handel in emissierechten -dat onder het mom van de strijd tegen de klimaatopwarming in feite gewoon een nieuwe bron van winst is voor de multinationals- of met de maatregelen die het gewicht van de (pseudo-)klimaatpolitiek op de schouders van de bevolking laat rusten en niet op de echte verantwoordelijken van de huidige situatie, de bedrijven en hun aandeelhouders.

Geen enkel ambitieus, bindend en sociaal rechtvaardig akkoord kan bereikt worden als we niet die logica van winstmaximalisatie in vraag stellen die vandaag het beleid van onze regeringen stuurt. De inmenging van multinationals in de COP21 is een van de meest frappante symptomen van die logica. Dat is waarom wij een klimaattop eisen die echt de belangen van de bevolking centraal plaatst, niet die van de multinationals.