Componist Axel Libeert woont in Brussel en werkt in de wereld. Met en als Pablo’s Eye, een fantasie of toch veeleer een groep ?

HIJ IS ER nog niet helemaal uit. Eindelijk had Axel Libeert in Londen de geschikte plek gevonden om te werken en te wonen. Omstandigheden verhinderden evenwel de verhuis. Ondanks de teleurstelling weet hij echter niet of hij dat nu jammer moet vinden of niet. Het gevoel om plotseling een Engelse advocaat en architect te hebben, voelde erg onwezenlijk aan. En toen alle hindernissen genomen waren, bleek er nog altijd een nestgevoel te sluimeren. Waarom wil iedereen hier altijd naar het buitenland en blijft men aan het einde van de rit toch maar liever thuis ?

Zo lopen de gedachten van de moderne mens en Libeert heeft er veel. De vermelde tweesprong zou model kunnen staan voor zijn hele doen en laten. Londen staat daarbij voor anonimiteit en een verlangen naar hyperconcentratie. ?Het valt me op hoe men zich daar ongelooflijk fanatiek op dat ene doel kan fixeren. Die duidelijkheid wekt een heleboel energie op. Maar aan de andere kant kennen ze dan ook alleen maar dat ene ding en weten ze niets over lekker eten of verre landen.? Brussel is dan weer het brave dorp dat met zijn tientallen televisiekanalen en goed gestoffeerde krantenwinkels evenwel cosmopolitischer is dan veel grotere metropolen. Men leeft er goed, iedereen kan er koken maar alles valt op.

Daarom waakt Libeert er ook angstvallig over om buiten de aandacht en de heisa te blijven. Elke foto is er één teveel. Het zou zijn hele constructie in elkaar kunnen laten stuiken. ?Ik behoor tot geen enkele Belgische scène. De meeste mensen weten niet wat ik doe en dat vind ik heel comfortabel. Mensen gaan anders reageren als ze weten dat je muzikant bent. Van zodra je als fan op iemand toestapt, voelt die persoon dat onmiddellijk en is echte vriendschap uitgesloten.?

De man woont in zijn stad en werkt in de wereld. Zijn terrein bestrijkt ongeveer de hele noordelijke hemisfeer. Wat hij doet, valt moeilijk te omschrijven en is ook nog eens erg variabel. Misschien is Axel Libeert componist en misschien is Pablo’s Eye een groep. Sinds enkele maanden voelt hij de drang om die vraag tot op het bot uit te spitten. Met ?You love Chinese food? (1995) werd namelijk een weerklank gegenereerd die een resem verleidingen en opties met zich meebrengt.

Wie het album te horen kreeg, begon meteen lofzangen te schrijven. Het Britse maandblad The Wire rekende het tot de beste van het afgelopen jaar, Melody Maker detecteerde betoverend materiaal in de buurt van het sonische rijk van Björk op en het Amerikaanse CMJ ( College Music Journal) kon na beluistering geen woord meer uitbrengen.

SCHEMERZONE.

De moderne sport van refereren en plaatsen haalde een topniveau. Ambient, jazz, technoroots, Bill Burroughs en vreemde violen, digitale popstrukturen met de vreemde kwaliteiten van het beste van Jon Hassell of Future Sound Of London zonder een gestandaardiseerde danslaag. Muziek voor een minderheid maar met een werelds karakter. ?Men zou eruit kunnen afleiden dat we een of ander afkooksel zijn. Anderzijds is het normaal dat er gerefereerd wordt omdat we geen duidelijk gezicht hebben. Het fijne vind ik dat de referenties zo breed zijn.?

Tot dusver kampeerde Pablo’s Eye in een schemerzone. Het is een collectief met een losvaste bezetting dat vooral in opdracht componeert. De aktuele aandacht creëert de mogelijkheid tot iets meer en zet Libeert zwaar aan het denken. Hoewel hij niet alleen het gewicht draagt, is Pablo’s Eye toch grotendeels op zijn denkbeelden en ervaringen gestoeld. Muziek is voor hem liefst een opvolging van verbazingen die hij met grote begeestering gadeslaat. Vorig jaar nog stootte hij in Londen bij toeval op het opgeld makende danslabel Mo’ Wax. De vertedering was groot. ?Zo klein en vernieuwend en tegelijkertijd even veelomvattend. Dat gaat verder dan het fenomeen van een groep die een plaat maakt. Het heeft een sociale functie omdat het repercussies heeft op een brede groep.?

In het begin van de jaren tachtig zat hij zelf middenin het oog van een kleine storm in de Amerikaanse muziekgeschiedenis. Libeert deelde een appartement met gitarist Fred Frith die op dat moment met de aktuele topproducer Bill Laswell als Material door het leven ging. New York was volledig in de ban van het grote gitaarexperiment. Er ontstond een netwerk van vernieuwers waarvan de impact zeer lang zou uitdeinen.

John Zorn had net zijn eerste plaat uit, Glenn Branca schreef symfonieën voor ontspoorde gitaren en Sonic Youth vertaalde die naar een rockpubliek. ?Die mensen hadden erg uitgesproken ideeën over waar ze mee bezig waren. Het was zeer confronterend omdat het me verbaasde dat iemand zo duidelijk kon zijn. De mensen in Pablo’s Eye zijn meer zoals ik : minder zelfzeker en veel opener.? Moe van het afwassen en gefrustreerd omdat hij door gebrek aan tijd en middelen niet kon meespelen, keerde hij terug. Het bleef een bepalende bagage. Heel wat elementen en contacten voeren terug naar die Newyorkse avant-garde.

Tijdens zijn afwezigheid had de communicatiesector een hoge vlucht genomen. Als autodidactisch geluidsontwerper kreeg hij opvallend veel om handen. Een flard van zijn eigen probeersels kwam op het juiste moment op een strategische plek terecht. Het Britse label ZTT ( Zang Tumb Tumb) haalde hem met een groot voorschot naar Londen. Voormalig muziekjournalist Paul Morley had een fortuin gemaakt met Frankie Goes To Hollywood en Art Of Noise en wilde een experimentele subdivisie opstarten. ?Morley was een persoonlijke favoriet. Als journalist was hij heel innoverend. Hij verliet de Angelsaksische traditie, schreef op een heel emotionele manier en zocht aansluiting bij de denkbeelden van mensen als een Baudrillard. Met ZTT veranderde hij op vele fronten de aanblik van de muziekindustrie. De manier waarop er daar rond platen uitgekiende concepten gebouwd werden, sprak mij wel aan.?

MARLEY.

Hij kwam in een wereld terecht die volledig buiten de werkelijkheid stond en was er ondersteboven van. Acht maanden lang werkte Libeert in de vroegere flat van Bob Marley aan nieuw materiaal. Morley had een piste uitgedacht rond alternatievere groepen (o.a. M.A.R.R.S. en 808 State) waarmee hij de richting uitwilde van Obscure Records van Brian Eno. Toen hij na interne heibel uit de zaak stapte, werd zijn geesteskind ten grave gedragen.

Ondanks de gedwongen verbanning bleef het blikveld van Libeert internationaal. Hij bedacht voor zichzelf een soort basisstation dat hij naar willekeur kon aanpassen. Pablo’s Eye werd niet opgezadeld met de lasten van een vaste bezetting of een uitgekiend strategisch plan. Het is een zwevend geheel met internationale inslag dat mensen verzamelt met een verwante artistieke drijfveer. ?Eigenlijk is het een persoonlijke fantasie. Ik ben het gelukkigst wanneer mensen zich ook Pablo’s Eye gaan voelen.?

De initiële invalshoek is om verschillende muzikale vormen en culturen bij elkaar te brengen. Hoewel het geluid elektronisch overkomt, is het allerminst de bedoeling om computermuziek te maken. Libeert gebruikt technologie uitsluitend als een faciliteit om een basisstructuur uit te zetten. Die wordt met de inbreng van de verschillende leden en die komen momenteel uit Zaïre, New York en België als een kerstkalkoen opgevuld. Die grote verscheidenheid maakt er unieke exotische elektronika van. ?Sommige stukken hebben de weelderige maar verwrongen popstructuren zoals we die kennen van David Sylvian en Laurie Anderson?, schrijft The Wire. ?Het merendeel verkent de verhoogde staten van abstractie waarin de actuele elektronische muziek zich momenteel bevindt.?

Tussen de bestellingen van Pablo’s Eye vallen drie massieve projecten op die geënt waren op de grote tegenstellingen van de jaren negentig : nationalisme versus mobiliteit, onverdraagzaamheid versus verscheidenheid en de grote wereld versus de kleine gemeenschap. Zo werd naar aanleiding van de Olympische spelen van 1992 de geluidsband gecomponeerd bij een documentaire over de architectonische overlevering van de stad. Een andere grote opdrachtgever was het Eureka-projekt van president François Mitterrand. En zopas werd de laatste hand gelegd aan een CD-ROM over de holocaust.

Zoveel lauweren hebben een averechts effect op Libeert. Net de zekerheid dat muziek hem in leven kan houden, drijft hem voortdurend in de richting van het avontuur. Soms wordt het overdrijven maar ook dat is leerrijk. In opdracht van Pioneer werkte hij de voorbije vijf maanden aan het beeld en het geluid van de Europese campagne voor een nieuw product dat zich specifiek tot jongeren richt. ?De bestelling kwam rechtstreeks uit Tokio. Er is een bepaald facet van mijn muziek dat ginds bij een bepaald milieu goed aanslaat. Hoewel ik dat onderscheid wel zou willen maken, is er in wezen geen verschil tussen mijn eigen werk en commerciële opdrachten. Het voelt wel anders. Wanneer je in opdracht werkt, moet je luisteren naar wat de klant zegt. En ik heb altijd het gevoel dat hij er iets wil afdoen. Hij wil het terugbrengen naar een norm waar hij zich goed bij voelt. De vraag is dan of het nog iets voor mij of voor Pablo’s Eye betekent.? Neen dus want een nieuw voorstel voor een vermaarde Japanse fabrikant van fototoestellen werd beleefd afgewimpeld.

SIMPEL.

Libeert houdt de vrijheid voor zichzelf en geeft met plezier de centen weg. Als een trotse vader vertelt hij hoe hij een hand heeft gehad in een eerste ontmoeting tussen Bill Laswell en Dirk Wachtelaer, de drummer van Pablo’s Eye. ?Men beseft hier nauwelijks hoe geniaal hij is. Zijn kennis over en zijn gevoel voor ritme en muziek zijn uniek. Ik vond echt dat hij een keer met Laswell moest kunnen spelen. Via een buitenlands contact was er interesse gewekt bij de man. Hij stuurde een tape waarop we de drums van Dirk moesten zetten. Dat hoorde dus uiteraard tot in de kleinste details verzorgd te worden en daarom heb ik dan maar de ICP (een Belgische opnamestudio die tot de beste van Europa wordt gerekend – nvdr) gehuurd. Met goed resultaat want onlangs hebben ze in Zwitserland een eerste keer samengespeeld.?

De interesse en de contacten Pablo’s Eye werkt ook voor het Swim-label van Colin Newman, de vroegere voorman van Wire zetten hem aan het denken en stellen ook de anatomie van Pablo’s Eye in vraag. Eigenlijk moet er gekozen worden of de groep ook echt een groep wil zijn. Van een carrièreplanning en al haar inherente implicaties ligt Libeert nog het minst wakker. Voor hem blijft het eerder een kwestie van kunnen dan van willen. ?De dingen die werken zijn altijd heel simpel. Je mag gesofisticeerd zijn maar wat je overbrengt moet duidelijk zijn. En ik ben vooral onduidelijk.?

Jan Delvaux

Recente discografie : Pablo’s Eye ?You love Chinese food? (XCD 031-Extreme)/Pablo’s Eye ?You have a yearning for perfection? (XEP 031-Extreme)

Pablo’s Eye : elke foto is er één teveel.