Jeugdrechter fluit Antwerpen terug voor GAS-boete aan minderjarige

Ere-vrederechter Jan Nolf vond een ‘voortreffelijk’ Antwerps vonnis over een ‘merkwaardige’ GAS-boete. ‘De GAS-staat heeft zijn eigen PRISM-spion in het systeem: Uw stad kijkt mee, tot in het hart van de bemiddeling’

Kinderen zijn geen onkruid, en planten zijn dat evenmin. Het voorlopig laatste GAS-schandaaltje van Schaarbeek werd snel toegedekt – maar schijn bedriegt. Volgens de lokale schepen van Openbare Werken Vincent Vanhalewyn had de GAS-vaststeller de Pyracyntha – of kent u de vuurdoorn niet – niet in het vizier. De GAS-boete van 250 euro was in de Azalealaan bedoeld voor wat grassprietjes tussen de trottoirtegels. In de scheurmand dus, die boete van een overijverig ambtenaar.

Onopgemerkt probleem: voor GAS is die lokale politicus niet eens bevoegd.

Het haastig excuus van ‘excès de zèle‘ illustreert eigenlijk op haar beurt overijverig politiek dienstbetoon. Immers, wat in de pers en dus ook in het eigen kiespubliek vierkant uitgelachen wordt, raakt snel geklasseerd. Wee dus de brave burger die stil betaalt. En ondertussen niemand die echt rekening aflegt voor een Orwelliaanse overheidsverspilling, de nieuwe papieren industrie. Niemand die zich afvraagt hoe het komt dat een GAS-vaststeller met gebakken lucht inbreuken produceert en de GAS-ambtenaar daarmee aan de lopende band boetes per brief exporteert. GAS is niet gemaakt voor de stoute burger, maar voor wie niet nadenkt: de GAS-computer denkt voor u en gebruik het overschrijvingsformulier met de gestructureerde mededeling want dat staat netjes. Case closed.

Van ‘les herbes sauvages‘ van Schaarbeek is het maar een kleine sprong naar onze jonge wilden in Antwerpse parkjes. Dit verhaal ging veel verder.

Vooreerst tekent het al de transparantie van onze rechtspraak dat het bijna een jaar duurt voor een merkwaardig vonnis de annalen haalt. Het recentste Rechtskundig Weekblad publiceert – gelukkig – het voortreffelijk vonnis van de Antwerpse jeugdrechtbank die op 19 september 2012 een rode kaart uitdeelde aan zowel GAS-ambtenaar als procureur des Konings. Jawel, er zijn nog rechters die ‘nee’ zeggen aan de macht.

Dat de ‘feiten’ alweer van meer dan een jaar daarvoor dateren, nl. 24 juni 2011 is op zich al opmerkelijk: tekenend voor dat nieuw soort pseudo-snelrecht dat er nog langer over doet dan een ouderwetse procedure voor de politierechtbank.

Op die regenachtige vrijdagnamiddag zijn er geen kinderen te bespeuren rond het speelpleintje van het Wasplein. Zes jongeren zoeken er even toevlucht onder de kiosk. De arm der wet waakt echter, want buren hadden zich beklaagd over ‘overlast’. Makkelijk te herkennen klanten, want in het parkje worden enkel kinderen tot 12 jaar toegelaten en de bankzitters zijn boven de 16. Geen probleem: ‘Betrokkenen stellen zich meegaand op en verlaten op verzoek van de politie onmiddellijk de plaats‘ rapporteert het proces-verbaal. Ondertussen geen sprake van lawaai, ruzie, zwerfvuil , drugs of om het eender wat: gewoon zes jongeren die op het verkeerde moment netjes voetjes op de grond op de verkeerde bank zitten. Daarom worden ze toch gefouilleerd, moeten ze hun identiteitskaart afgeven en mogen ze die dan het politiebureel gaan ophalen. Een ‘lesje’ dus.

Maar dàn begint het pas: de GAS-maaier komt op gang. Onze jonge Antwerpenaar krijgt de jeugdinterventie thuis op bezoek. Een paar brieven later heeft de GAS-ambtenaar al twee eigen vergissingen over de plaats des onheils rechtgetrokken maar moet onze jongere toch op bemiddelingsgesprek. Waarover ? Dàt is maar de vraag. Daar noteert de bemiddelaar dat onze jongeman correct ‘school loopt en goede punten haalt‘. Dat belet de vertegenwoordiger van de Stad Antwerpen niet een uitgebreid standaard-statement te laten notuleren over een ‘gerichte actie tegen overlast‘. Uiteindelijk wordt onze minderjarige ‘voorgesteld‘ aanwezig te zijn voor een reeks ‘opvolgingsgesprekken in aanwezigheid van de benadeelde partij (Stad Antwerpen) met als doel het uitwerken van een sociaal traject op maat‘. De bemiddelaar speelt het administratieve spel 3 bladzijden protocol lang mee met als afsluiter voor de minderjarige zijn ‘akkoord tot het herstellen van de schade en de manier waarop de bovenvermelde schade vergoed wordt (waarbij) de bemiddelaar de uitvoering van dit herstel opvolgt en na voltrekking van het herstel het bemiddelingsproces met de betrokken partijen evalueert‘. Neen, ik vind dat niet uit, dat is authentiek ambtenarees.

Wat de ‘schade’ is van dat eenmalig bankje-zitten als afspraak voor vertrekpunt onder vrienden: daarover geen woord, en ook geen cijfer, noch voor noch na de komma. Hoe die ‘schade’ dan hersteld zou worden (schilderwerken ?) geen letter. Kortom, drie bladzijden professionele Kafka.

Het vergde voor onze jongeman tijdverlies, frustratie, een advocaat en een rechter om gelijk te halen tegen de traditionele overmacht: de advocaat van de ‘benadeelde’ stad Antwerpen, hand in hand met het Openbaar Ministerie. Vermits de agenten niet de minste concrete overlast vastgesteld hadden bleek het grote dossier een potsierlijk lege doos: lucht. De conclusie ‘onbewezen’ wordt door de rechter liefst 9 keer beredeneerd herhaald.

Dit debacle kostte de Antwerpse belastingbetaler ondertussen wel personeelswedden van politie en GAS-administratie, ereloon van haar eigen advocaat en 165 euro er bovenop als rechtsplegingsvergoeding voor de advocaat van de minderjarige. Om nog niets te zeggen van tijdverlies voor parket en jeugdrechters die in Antwerpen wel andere katers te geselen hebben.

‘Much ado about nothing‘ zal u zeggen, of ‘eind goed, al goed’? Eigenlijk niet, omdat de laatste paragraaf van het vonnis als een sinistere waarschuwing voor iedere wakkere jongere in de oren moet klinken: ‘Evenmin kan uit de inhoud van het bemiddelingsgesprek enige bewijswaarde worden geput. (Dit) is immers in essentie vertrouwelijk en kan niet dienen tot bewijs in een gerechtelijke procedure’.

‘Vertrouwelijk’ … ware het niet dat bij ‘bemiddeling’ – of zachte dwang – de Stad Antwerpen ook aanwezig blijft en haar GAS-ambtenaar van die verklaringen op 26 januari 2012 vanwege de bemiddelaar ook een integrale kopie ontving. Vertrouwelijkheid is dus bij GAS-bemiddeling een relatief begrip – héél relatief zouden we hier zelfs durven zeggen, mevrouw Homans.

De GAS-staat heeft dus zijn eigen PRISM-spion in het systeem: Uw stad kijkt mee, tot in het hart van de bemiddeling. Die bemiddeling werd nochtans zelfs door koele GAS-minnaars als Gents burgemeester Daniël Termont (SP.A) geroemd om de zachte touch van dit bikkelharde, blinde systeem. Nochtans hebben criminologen, welzijnswerkers en de beide Kinderrechtencommissarissen tijdens het al te haastig GAS-debat in koor gewaarschuwd voor die illusie.

Ondertussen bewees een Antwerps jeugdrechter hoe onafhankelijke rechters de eerste maar ook de laatste waarborg zijn van onze rechtstaat. Tegen GAS alleszins de enige, late waarborg. Onze vrijgesproken jongeman kan haar dankbaar zijn. Maar op die lange weg werden hem veel illusies ontnomen. Dàt is pas het echte gif van ons Vlaamse GAS.