‘Waarom we Wereldmelkdag maar beter begraven’

‘De voordelen van melk drinken zijn helemaal niet zo duidelijk als de melksector het wil doen uitschijnen’, stellen Tobias Leenaert van EVA en voedingsexpert Patrick Mullie op deze Wereldmelkdag.

Het is weer zover: op wereldmelkdag (1 juni) haalt de zuivelsector nog eens alles boven om de burger aan de koemelk te houden. Volgens het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) is melk goed voor elk moment. Melk zou vooral belangrijk zijn om onze botten sterk en stevig te maken. Nochtans is het niet melk die daarvoor zorgt, maar – naast beweging en andere factoren – de calcium die erin zit.

Die calcium vind je ook terug in andere producten dan zuivel. Verrijkte plantaardige melkalternatieven – de zuivellobby heeft voor elkaar gekregen dat we ze zelfs niet mogen spreken van “sojamelk” – zijn uitstekende calciumbronnen. Er zit ook heel wat calcium in groene bladgroenten zoals boerenkool, rucola en broccoli, en ook in zaden, peulvruchten en mineraal water.

Calciumparadox

De voordelen van melk drinken zijn helemaal niet zo duidelijk als de melksector het wil doen uitschijnen. Hoewel zuivel inderdaad veel calcium bevat, betekent dit nog niet dat veel zuivel consumeren gelijk staat aan sterke botten ontwikkelen. Integendeel: er bestaat zelfs zoiets als de calciumparadox: botbreuken komen meer voor in ontwikkelde landen, waar de calciuminname hoger is, dan in ontwikkelende landen, waar ze lager is. Ze zouden zelfs het meest voorkomen in de landen waar de meeste zuivel wordt geconsumeerd. Dit impliceert niet noodzakelijk een causaal verband, maar doet op zijn minst vragen rijzen over het belang van melk voor sterke botten. Professor Walter Willet, een vooraanstaand voedingsepidemioloog aan universiteit van Harvard, gelooft niet in zuivel als bottenversterker. Hij ziet beweging als de voornaamste factor. Zijn advies: wil je sterke botten, laat de melk dan aan het kalf, maar maak er een wandelingetje mee.

Wie veel zuivel consumeert, neemt bovendien niet alleen calcium op. In zuivel zitten veel verzadigde vetten en transvetten. Die dragen bij aan een hoog cholesterolgehalte in het bloed, waardoor het risico op hart? en vaatziekten stijgt. De gemiddelde Belg eet nu al te veel dierlijke eiwitten. Mensen aanmoedigen om er nog meer te consumeren lijkt in dat opzicht een vreemde strategie.

Milieu-aspect

Het aanzwengelen van de melkconsumptie is ook geen goede zaak voor het milieu. Dat veel vlees eten bijdraagt tot de opwarming van de aarde begint langzamerhand door te dringen. Maar hetzelfde geldt voor melk. Via maag- en darmgassen van de miljoenen melkkoeien op onze planeet komt veel methaan in de lucht, en in hun mest zit lachgas, beide zeer schadelijke broeikasgassen.

De hoge melkproductie en -consumptie gaat ook ten koste van zij die de melk produceert: de koe. Onderzoek aan de Gentse universiteit toont aan dat de helft van de melkkoeien een melkklierontsteking of klauwletsel ontwikkelt, en dat een kwart van hen kreupel is. Terwijl koeien van nature twintig jaar oud kunnen worden, gaan ze al na zes jaar naar het slachthuis: ze zijn dan letterlijk leeggemolken. Wat de meeste mensen zich ook niet realiseren is dat voor een voldoende melkrendement, koeien jaarlijks zwanger gemaakt moet worden, en onmiddellijk na het baren van hun kalf worden gescheiden. Wie al eens een moederkoe heeft horen loeien om haar weggenomen jongen, weet dat dat geluid door merg en been gaat.

Melk moet niet, calcium en beweging moeten wel. Als het ons echt om calcium of sterke botten te doen is, dan hebben we een wereldcalciumdag of een wereldbottendag nodig. Wereldmelkdag mag begraven worden.

Tobias Leenaert, oprichter EVA vzw

Patrick Mullie, voedingsexpert Erasmushogeschool