‘Reclame voor inlegkruisjes wekt de indruk dat urineverlies bij het leven hoort’

Over ongewild urineverlies bestaan nog heel wat misverstanden. Zo denken veel mensen foutief dat urine-incontinentie hoort bij verouderen of normaal is na een bevalling. ‘We weten niet meer wat normaal plasgedrag is.’

Uit een studie van de Liberale Mutualiteit Oost-Vlaanderen en UZ Gent bij 2.085 deelnemers – met en zonder incontinentie – blijkt dat liefst 79 procent het moeilijk en gênant vindt om over urine-incontinentie te praten. ‘Eenmalig urineverlies op een openbare plaats of in gezelschap kan iemand tekenen voor de rest van zijn of haar leven’, zegt prof. dr. Karel Everaert, verbonden aan de dienst Urologie van het UZ Gent. ‘Ook mantelzorgers zijn bang dat iemand ontdekt dat hun naaste incontinent is. Zelfs aan de huisarts durven we dit soort problemen niet te melden.’

Niet normaal bij verouderen en na bevalling

Daarnaast denkt een op de twee foutief dat urine-incontinentie normaal is bij verouderen. ‘Urine-incontinentie hoort niet bij het normale verouderingsproces’, verduidelijkt prof. dr. Everaert. ‘De urinewegen verouderen uiteraard. Ook ziektes kunnen een rol spelen. Die factoren kunnen het moeilijker maken om droog te blijven. We merken dat ook sommige zorgverleners hier verkeerd tegenaan kijken. Het gebrek aan kennis bij patiënten en verzorgers kan ervoor zorgen dat de stap naar passende hulp niet gezet wordt.’

Een andere misvatting is dat urine-incontinentie ook gangbaar zou zijn na een bevalling. Vier op de tien respondenten van de bevraging geloven dat. ‘Maar dat idee klopt helemaal niet. Tijdens de zwangerschap en de bevalling zijn er veranderingen ter hoogte van de bekkenbodem. En bij beschadiging van die structuren kan incontinentie ontstaan. Toch is het niet normaal. Ter preventie en als eerstelijnsbehandeling wordt daarom bekkenbodemkine wel sterk aangeraden bij pas bevallen vrouwen.’

Misleidende reclame?

Reclame voor inlegkruisjes wekt de indruk dat urineverlies bij het leven hoort. Maar is dat wel zo normaal? 36 procent denkt dat de eerste tekenen van ongewild urineverlies kunnen worden genegeerd. Prof. dr. Everaert: ‘Dat cijfer verbaast ons niet. Kijk maar eens naar de reclameboodschappen, die een eenvoudige oplossing voorstellen. Ook daardoor zoeken mensen met ongewild urineverlies geen hulp en blijven ze lapmiddeltjes gebruiken zoals opvangmateriaal.’

Uit het onderzoek blijkt bovendien dat een belangrijk deel van de respondenten (43 procent) niet weet dat er medicatie bestaat voor bepaalde vormen van urine-incontinentie. ‘Er bestaat meer dan alleen opvangmateriaal. Met de juiste hulp kunnen we de zorg voor veel mensen verlichten’, zegt prof. dr. Everaert.

Het is wel bekend dat urine-incontinentie een negatieve impact heeft op activiteiten van het dagelijkse leven (86 procent), seksuele activiteiten (62 procent), sociale leven (86 procent), de levenskwaliteit (75 procent) en dat urineverlies psychische problemen kan veroorzaken (83 procent).

Prof. dr. Everaert: ‘Het begint met kleine aanpassingen, maar urineverlies kan leiden tot sociaal isolement op verschillende domeinen van het dagelijkse leven. Patiënten vermijden uitstapjes omdat er geen toilet in de buurt is of zijn onzeker tijdens seksuele betrekkingen.’

Ook de impact op partners of mantelzorgers mag niet onderschat worden. ‘Zo zijn er mantelzorgers die ’s nachts verschillende keren opstaan om hun partner naar het toilet te helpen of wisselen ze luiers bij iemand die eigenlijk hun seksuele partner is.’

Gesubsidieerde incontinentie

Het kostenplaatje van ongewild urineverlies is bekend bij slechts de helft van de respondenten. In België is er geen terugbetaling van opvangmateriaal, wel een tegemoetkoming voor bepaalde categorieën van zorgbehoevende personen en bij personen met onbehandelbare incontinentie. De grootste kosten zijn dus voor de patiënt. ‘Bij ernstige incontinentie kunnen de kosten voor alleen nog maar het opvangmateriaal tot 160 euro per maand oplopen. Thuiszorg en woonzorgcentra worden gefinancierd op basis van zorgafhankelijkheid. Als deze zorgverleners iemand weer droog krijgen of droog kunnen houden, resulteert dat in minder subsidiëring. Zo wordt incontinentie als het ware gesubsidieerd.’

Het onderzoek wijst duidelijk op vele misverstanden rond ongewenst urineverlies die te vaak voor onnodig leed zorgen. ‘Educatie over gezonde plasgewoontes en incontinentie is beperkt, waardoor we niet goed weten wat normaal plasgedrag is. Daardoor kunnen plasproblemen ontstaan en wordt incontinentie niet aangepakt’, zegt prof. dr. Karel Everaert.

Tijdig het probleem aanpakken, is belangrijk. Net als een goede omkadering in de zorg. ‘Blaasproblemen zijn complex en vereisen een professionele en multidisciplinaire aanpak. Een duidelijk zorgpad ontbreekt nog. Zorgverleners zijn ook niet altijd voldoende opgeleid in de materie. Bovendien is er nood aan meer openheid. Aarzel dus niet om over ongewenst urineverlies te spreken met de huisarts.’