‘Je mag er niet aan denken: een Facebook-vriend stapt uit het leven omdat jij niet hebt gereageerd’

Online hulpgeroep. Iedereen wordt er wel eens mee geconfronteerd. Maar wat doe je eraan? Je er met een grapje van af maken, een bemoedigend woord posten, de politie bellen? ‘Het probleem is dat je niet weet hoe het leven van virtuele vrienden in elkaar zit en hoe hoog hun dramagehalte is’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Hoe dan ook is negeren nooit een goed idee.’

Hij vertelde het een beetje gegeneerd. Dat hij zich die zaterdag toch zo rot voelde. Zijn echtscheiding was nog vers, de kinderen waren bij hun moeder en hij zat in zijn halflege flat met als enige gezelschap een fles Jack Daniel’s. Na een whiskey of drie postte hij Everybody Hurts van R.E.M. op Facebook. Geen reactie.

Nog een paar glazen later schreef hij met dichtgeknepen keel: ‘Het is ondraaglijk allemaal. Ik kan niet meer. Het is genoeg geweest.’ En hij zette zijn computer af en ging naar bed. Uren later, toen zijn Facebook-vrienden thuiskwamen van hun etentjes en feestjes, begonnen de reacties binnen te stromen. Was hij wel oké? Hij was toch niet van plan om domme dingen te doen?

Maar een antwoord kwam er niet, want hij lag zijn roes uit te slapen. Zo rond twee uur ’s nachts begonnen een paar bezorgde vrienden een discussie op zijn tijdlijn. Moesten ze ingrijpen? Een familielid alarmeren? De hulpdiensten bellen? Het was een voormalige klasgenote die hem in geen twintig jaar had gezien die uiteindelijk de politie contacteerde.

Gevolg: tegen de ochtend werd hij uit bed gebeld door twee agenten die nogal geërgerd leken omdat het enige waar hij last van had knallende hoofdpijn was. Hij kon wel door de grond zakken.

Online hulpkreten. We lezen ze allemaal wel eens. Een kennis post dat hij het allemaal niet meer ziet zitten, of verdwijnt na een emotionele uithaal zonder taal of teken van de sociale media. Gaat het om een real life vriend, dan neem je gewoon de telefoon om te checken of alles oké is of spring je desnoods in je auto.

Maar veel van onze Facebook-vrienden hebben we al jaren niet meer gezien of zelfs nog nooit in levende lijve ontmoet. We weten niet waar ze wonen, hoe hun leven in elkaar zit en hoe groot hun dramagehalte is. Dus post je even een bemoedigend woordje. Sterkte! Kop op! Het komt wel goed! Je mag er niet aan denken dat een Facebook-vriend instort of zelfs uit het leven stapt omdat jij de moeite niet hebt genomen om even te reageren.

Zo vergezocht is dat niet: anno 2016 zijn er wel degelijk mensen die hun zelfmoordplannen, al dan niet omfloerst, op Facebook aankondigen. Soms worden die pas ernstig genomen als het al te laat is. Het is niet voor niets dat Facebook in de VS experimenteert met een zelfmoordknop waar je onrustwekkende berichten kunt melden.

Behoefte aan aandacht

Nu maakt de overgrote meerderheid van de mensen die zich op Facebook in alle zwartgalligheid laten gaan natuurlijk geen eind aan zijn leven. Sommigen hebben gewoon een zwak moment, zien door de bomen even het bos niet meer of – dat moeten we ook onder ogen zien – hebben acute behoefte aan aandacht.

Alleen kun je dat vanachter je scherm nooit zeker weten. Uitgebreid met alle neerslachtige Facebookers chatten is niet echt een optie, en bij het minste teken van depressie de politie op hen af te sturen al helemaal niet.

Hoe je dan wel met online hulpgeroep moet omgaan? ‘Zoals je zou doen als je op café een vage kennis ziet zitten huilen’, raadde een psycholoog me onlangs aan. ‘Je gaat naar hem toe, vraagt wat er scheelt, luistert en betaalt hem eventueel een pint. Merk je dat het allemaal wel meevalt, dan neem je afscheid en ga je naar huis. Blijkt hij echt in nood te zitten, dan moet je iets anders verzinnen. Zolang je maar niet doet alsof je hem niet hebt gezien.’