Hoe ziet de terreurgroep IS de gezondheidszorg in het kalifaat? Artsenkrant spitte het uit.
Dabiq. De naam zegt u misschien niets, maar het gaat om het propagandamagazine van de terroristische groep Islamitische Staat (IS). In het nummer van eind mei 2015, staat onder meer een artikel dat heel wat verontwaardigde reacties opriep omdat het seksuele uitbuiting van jonge Yazidis rechtvaardigt. Een ander artikel ging echter totaal onopgemerkt voorbij: over hoe IS de organisatie van de gezondheidszorg ziet. Artsenkrant spitte het uit en vroeg reacties op.
Al bij zijn eerste publieke verklaring na de verovering van Mosul, riep de zelfuitgeroepen kalief Al-Baghdadi naast wetenschappers, rechters, ingenieurs, militairen en predikanten ook artsen op tot deelname aan het bestuur van de Islamitische Staat. Hoewel IS bekend staat voor zijn terroristische acties en uiterst gewelddadig optreden, tracht de organisatie zich het imago aan te meten van een functionele staat, veeleer dan van terreurstaat. Het artikel Healthcare in the Kilafah in het magazine Dabiq – issue 91 – is een onderdeel van de nieuwe propaganda. Het artikel volgt op een video die werd uitgebracht in april 2015 waarin de lancering van de Islamic State Health Service (ISHS) werd aangekondigd, een systeem voor gezondheidszorg dat – terloops gezegd – sterk lijkt op de Britse gezondheidszorg (NHS).
Medische universiteit
In een poging om moslims in westerse landen te overtuigen om naar oorlogsgebied te reizen toont het artikel in Dabiq geënsceneerde foto’s van smetteloze sanitaire complexen. Zo wordt beweerd dat in Raqqa, de tot hoofdstad uitgeroepen plek in Syrië, een medische universiteit werd geopend, terwijl in de Irakese stad Mosul een school voor medische studies werd opgericht.
“De Islamitische Staat biedt moslims een uitgebreide gezondheidszorg door de inrichting van een groot aantal medische faciliteiten en ziekenhuizen in alle belangrijke steden. Daar wordt een breed scala aan medische diensten aangeboden, gaande van complexe operaties tot meer eenvoudige behandelingen zoals de ‘hijmah’ (een methode waarbij met een zuignap bloed uit het huidoppervlak wordt gezogen, nvdr.)”, zo legt het artikel uit. Tevens wordt benadrukt dat de ziekenhuizen over gekwalificeerd medisch personeel beschikken.
Zowel voor mannen als vrouwen
De Islamitische Staat biedt je alles wat je nodig hebt om hier te studeren en te werken, dus waar wacht je nog op?
“Om de doelstellingen te realiseren, werd door ervaren medische deskundigen een nieuw curriculum van drie jaar ontwikkeld”, vertelt de propaganda. “Het bestaat uit een eerste theoretisch jaar gevolgd door een geleidelijke invoering van praktisch werk onder toezicht gedurende het tweede en derde jaar.” De opleiding van zes jaar wordt teruggeschroefd tot drie jaar, want “waartoe dienen fysica en statistiek als men geneeskunde studeert?”, zo vraagt Abou Abdel Rahmane al-Chami, jihadistisch directeur van het ziekenhuis in Raqqa, zich af.
Nog meer verbazingwekkend om te lezen is het feit dat de opleiding open zal staan zowel voor vrouwen als voor mannen. Maar wel in afzonderlijke gebouwen, afzonderlijke ziekenhuizen, waarbij vrouwelijke studenten les krijgen van vrouwelijke docenten zoals de Islamitische Staat gebiedt. IS doet er nog een schepje bovenop en verzekert dat om de studenten te steunen “geen studiekosten worden aangerekend en zowel huisvesting, vervoer, voeding als boeken en studiemateriaal gratis worden voorzien”. Je mag niet vergeten dat het tijdschrift Dabiq in het Engels wordt uitgegeven en zich bijgevolg ook tot een Westers publiek richt.
Met het artikel wil IS “de talrijke islamitische studenten wakker schudden die beweren geneeskunde te studeren om de moslimgemeenschap te dienen, maar die zich settelen in de landen van de ongelovigen en wereldse genoegens najagen. Emigreren naar de Islamitische Staat is nochtans een plicht, en bovendien vrij eenvoudig.” Het artikel besluit met een oproep: “De Islamitische Staat biedt je alles wat je nodig hebt om hier te studeren en te werken, dus waar wacht je nog op?”
Schrijnende toestanden
Het medisch personeel in de ziekenhuizen kan de taken grotendeels blijven uitvoeren, maar de omstandigheden op het terrein zijn van een heel andere realiteit. De stad Raqqa, die model staat voor de Islamitische Staat, sterft langzaam uit. Sedert begin juni legt het nieuwe kalifaat dagelijks nieuwe geboden en verbodsbepalingen op in naam van de sharia. Zo werden alle mannelijke gynaecologen ontslagen uit ziekenhuizen en kraamklinieken. Bovendien geldt voor medische studenten “de verplichting om een sharia examen af te leggen dat peilt naar de kennis van de islamitische wetten, zo niet wordt de uitoefening van het beroep verboden”, zo beweert Hisham al-Hashimi, expert islamitische groeperingen bij het persagentschap AFP.
Zo verklaarde Abu Mohammed, een activist die in Raqqa leeft, in de Engelse International Business Times dat islamitische strijders daadwerkelijk gratis toegang hebben tot de gezondheidszorg, in tegenstelling tot modale burgers die dat recht niet hebben. “De strijders wonen in huizen in de stad en ze doen alsof ze heer en meester zijn over de inwoners van Raqqa die hun slaven zijn.”
Abu Mohammed voegt er bovendien aan toe dat de privé ziekenhuizen in de stad werden gesloten. Het openbaar ziekenhuis in Tel Abyad is wel open gebleven, maar de prijzen voor medische behandelingen zijn er onbetaalbaar.
Hulporganisaties machteloos
De World Medical Association (WMA) reageert geschokt. “We hebben uiteraard ernstige bedenkingen over de naleving van de beginselen van de medische ethiek door een organisatie die geen enkel respect heeft voor het menselijk leven en die de fundamentele mensenrechten dagelijks op flagrante en onaanvaardbare wijze schendt”, zegt Nigel Duncan, PR-consultant van de WMA.
Artsen Zonder Grenzen (AZG) houdt de vinger aan de pols in Syrië en Irak, gebieden waar IS actief is. Volgens het jaarverslag 2014 van AZG zijn twee miljoen mensen voor het conflict op de vlucht en zoeken ze veiligheid in Irak. De aanhoudende gevechten belemmeren echter de levering van humanitaire hulp aan grote groepen ontheemden in Noord- en Midden-Irak. Tijdens dringende interventies heeft Artsen Zonder Grenzen kunnen vaststellen dat de slechte sanitaire voorzieningen, met name het ontbreken van latrines en drinkwater, verantwoordelijk zijn voor de meeste ziekten.
De kliniek voor basiszorg door AZG gebouwd in Tikrit, werd in juni 2014, de dag na haar voltooiing, verwoest door een explosie met als gevolg dat het internationaal en Iraaks medisch personeel werd geëvacueerd uit het gebied. IS heeft de stad in handen en AZG is er niet meer teruggekeerd.
Vanuit Syrië geen beter nieuws. “Geweld en onveiligheid, aanvallen tegen medische faciliteiten en zorgverleners, geen toestemming van de regering en gewapende groepen die de veiligheid van onze teams in het gedrang brengen, maken humanitaire medische hulpprogramma’s onmogelijk”, legt AZG uit.
Duizenden artsen, verpleegkundigen, apothekers en paramedici werden gedood, ontvoerd of moesten op de vlucht gaan voor het geweld. Op 2 januari 2014 werden 13 personeelsleden van AZG door IS ontvoerd, wat leidde tot het vertrek van de internationale teams van AZG en de sluiting van de medische voorzieningen in de gebieden die in handen zijn van IS. (Artsenkrant/ Laurent Zanella)
Propagandavideo lokt medisch personeel
De video die IS verspreidde om de Islamic State Health Service te promoten geeft details over de behandelingen die worden aangeboden aan de burgers van het zelfverklaarde kalifaat. Het personeel van het ziekenhuis, klaarblijkelijk in Raqqa, heeft het over de oprichting van een ministerie van Gezondheid, de kwaliteit van de geboden zorg en de geavanceerde apparatuur die wordt gebruikt in het ziekenhuis. Volgens de BBC werd de film gemaakt om personeel te lokken.
De beelden werden getoond op de sociale netwerken van de IS. Vergelijkbaar met reclame voor andere ziekenhuizen, toont deze video beelden van een ziekenhuis en ziekenwagens, artsen, beelden van operaties en toediening van zorgen onder de ISHS logo.
Op de beelden is te zien dat delen van het ziekenhuis in Raqqa schade leden en ontruimd werden. Verscheidene artsen geven een stand van zaken van de aangeboden diensten: intensive care, radiografie, fysiotherapie. Blijkbaar werken er artsen van verschillende nationaliteiten werken (uit Rusland, Australië, Sri Lanka, Tunesië…) in het ziekenhuis.
De personen die aan het woord komen spreken Arabisch maar ook Engels. En dat is niet toevallig. Twee Engelstalige artsen richten zich immers tot hun moslimbroeders en -zusters in het Westen om hen te komen vervoegen. “Het is teleurstellend om vast te stellen dat vele moslimbroeders en -zusters die in de medische sector actief zijn, artsen en verpleegkundigen, fysiotherapeuten en tandartsen, gewoon in het Westen blijven, terwijl de moslims hier (in Raqqa, nvdr.) werkelijk lijden, niet omwille van een tekort aan apparatuur of medicijnen, maar door gebrek aan gekwalificeerd medisch personeel”, zegt een arts van Australische oorsprong die gewonnen blijkt te zijn voor de ideeën van de terreurorganisatie.
Geen probleem qua uitrusting? Een bericht dat tegenstrijdig is met de bevindingen van AZG dat beweert dat “de oorlog tot extreme tekorten leidt”. En meer in het bijzonder over Raqqa: “De gezondheidscentra en ziekenhuizen die hier operationeel zijn gebleven hebben de grootste moeite wat bevoorrading en personeel betreft. Ook geneesmiddelen bewaren bij de juiste temperatuur is een probleem.” De vaststellingen zijn gelijkaardig of zelfs nog slechter in de andere gebieden van Syrië. (LZ)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier