Factcheck: ja, tegen het einde van de eeuw kunnen er hittegolven zijn die mensen binnen de zes uur doden

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Over enkele jaren krijgen we hittegolven die mensen in zes uur kunnen doden.’ Dat zei Anuna De Wever onlangs in het tijdschrift Dag Allemaal. En het klopt deels.

In een interview met Dag Allemaal waarschuwt klimaatactiviste Anuna De Wever dat we het klimaatdebat niet uit het oog mogen verliezen. ‘Over enkele jaren krijgen we hittegolven die mensen in zes uur kunnen doden.’ Wanneer we haar bellen, geeft ze aan dat ze het anders bedoelde. ‘Het is niet “over enkele jaren”, maar wel “tegen het einde van deze eeuw”. Dat las ik in het boek A Climate Pact for the European Union. How to Finance the Green New Deal, waarin wordt verwezen naar een studie van het Massachusetts Institute of Technology.’

Hoogleraar klimaatwetenschappen Wim Thiery (VUB) bevestigt de uitspraak. ‘Uit verschillende studies blijkt dat tegen het einde van deze eeuw in bepaalde regio’s condities kunnen voorkomen waarbij jonge, fitte mensen in zes uur tijd kunnen overlijden. Dat gebeurt wanneer we de “natteboltemperatuur” van 35 graden overschrijden. Dat is een meting waarbij de bolle onderzijde van een thermometer nat wordt gehouden. Hoge waardes markeren een situatie van extreem hoge temperatuur én extreme luchtvochtigheid. Daardoor kan ons lichaam niet meer zweten en dus ook niet afkoelen: een dodelijke cocktail. Let wel, die studies gaan uit van hoge-uitstootscenario’s, waarbij de CO2-uitstoot blijft toenemen zoals de afgelopen jaren, en voorspellen overschrijdingen in bepaalde delen van India en Iran. Maar kwetsbare mensen dragen vandaag al de dodelijke gevolgen van hittegolven. Tijdens de extreme hittegolf van 2003 stierven alleen in Londen en Parijs al ruim 1000 mensen. Wetenschappers hebben berekend dat ruim de helft van die overlijdens toe te schrijven was aan de klimaatverandering. En naarmate de opwarming doorgaat, zullen dodelijke hittegolven verder toenemen in frequentie, duur en intensiteit.’

Hoogleraar klimatologie en milieuwetenschappen Jean-Pascal van Ypersele (UCL) gaat ook akkoord, met de nodige nuance. ‘In 2010 toonden Sherwood en Huber al aan dat een “natteboltemperatuur” van 35 graden een lichaam van 75 kilogram in rust al na vier uur doet opwarmen tot 42 graden, wat dodelijk kan zijn. Uit verschillende andere artikelen weten we dat dit soort temperaturen tegen het eind van deze eeuw bereikt zullen worden, als de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen blijft stijgen. Maar in een artikel uit 2017 wordt dat ook vergeleken met het scenario “RCP4.5”, waarin de uitstoot beperkt blijft. In dat geval zouden die omstandigheden waarbij fitte mensen binnen de zes uur kunnen sterven zich niet voordoen. Een goed argument om, na covid-19, te kiezen voor een groene economische relance.’

Klimaatonderzoeker Hendrik Wouters (VITO en UGent) wijst op enkele extra nuances. ‘Die “overlevingsgrens” gaat natuurlijk over het buitenklimaat. Binnen vallen temperatuur en vochtigheid te reguleren. Al lijkt weken binnen zitten niet wenselijk of houdbaar, zoals we nu ondervinden door covid-19. Los daarvan zijn hittegolven vandaag al dodelijk, en men verwacht dat het aantal hitteslachtoffers alleen maar zal toenemen onder eender welk scenario, ook al blijven we onder de natteboltemperatuur van 35 graden. Arme en kwetsbare bevolkingsgroepen in het warme-vochtige Zuiden zullen het hardst worden getroffen, maar ook bij ons worden de hittegolven dodelijker.’