Factcheck: ‘Slapen naast je telefoon kan kanker en onvruchtbaarheid veroorzaken’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dit lazen we onlangs op de website van Het Laatste Nieuws. Maar klopt het wel?

‘Slapen naast je telefoon kan kanker en onvruchtbaarheid veroorzaken’, kopte Het Laatste Nieuws onlangs. ‘Bewijzen dat het gebruik van de mobiele telefoon tot kanker, mentale ziektes en afgenomen vruchtbaarheid kan leiden, klinken steeds luider’, lazen we. ‘Daarom adviseert het Californische gezondheidsministerie de mobiele telefoon ’s nachts op een veilige afstand te houden om zo je blootstelling aan straling en de gezondheidsrisico’s die daaraan verbonden zijn te beperken.’

Klopt dat?

Het Californische ministerie heeft vorige maand inderdaad een document met tips uitgebracht over hoe je blootstelling aan radiofrequentie-energie van mobiele telefoons kunt beperken. Maar dat de bewijzen tot bezorgdheid ‘steeds luider’ klinken klopt niet, verzekert professor toxicologie Luc Verschaeve (UAntwerpen). Hij is voorzitter van de Hoge Gezondheidsraad die daarover adviezen formuleert (zoals de suggestie om speciale kinder-gsm’s te verbieden in 2011), zat in het International Agency for Research on Cancer (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie, en leidt het laboratorium toxicologie aan het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid.

‘Sommige studies wekken bezorgdheid’, zegt Verschaeve. ‘Maar dat weten we al vijftien jaar, en er is geen nieuwe aanleiding in die richting. Mijn indruk is omgekeerd: dat er hoe langer hoe meer geruststellende argumenten zijn dan verontrustende. Zowel over het vermeende kankerrisico als over een mogelijk risico van onvruchtbaarheid. We kunnen die risico’s niet met zekerheid uitsluiten, maar tegenover één oranje licht staan er tientallen groene.’

In tegenstelling tot de X-stralen van een radiografie of de UV-stralen van de zon zijn de radiogolven die een gsm uitzendt niet bewezen kankerverwekkend, zegt ook professor oncologie Bart Neyns (VUBrussel), die onderzoek doet naar hersentumoren. ‘We blijven wat voorzichtig omdat die golven – zeker op korte afstand, zoals wanneer je een gsm tegen je oor gedrukt houdt – tot weliswaar kleine opwarming kunnen leiden. Voor volwassenen zie ik geen enkel probleem. Bij kinderen en jongeren, die gsm-straling veel meer absorberen, moet je het voorzorgsprincipe hanteren. Gebruik je gezond verstand. Laat een tienjarige bijvoorbeeld niet elke dag een halfuur met een gsm bellen als het ook anders kan. We kennen het exacte risico niet, zeker niet van pakweg 40 à 60 jaar intensief gebruik, omdat de gsm nog niet zo lang bestaat.’

Bellen met een vaste lijn, of met oortjes of luidspreker, is veiliger dan met de gsm aan je oor. Maar een mobiele telefoon die naast je ligt terwijl je slaapt, is natuurlijk nog iets anders. ‘Als hij uit staat of in vliegtuigmodus, dan is het risico nul’, zegt ingenieurswetenschapper Guy Vandenbosch (KU Leuven). ‘Staat hij aan, dan maakt hij om de twee à drie uur automatisch contact met de zendmast. Maar ook die straling is verwaarloosbaar tegenover wat er vrijkomt wanneer je belt.’

Een gsm onder je kussen leggen raden wetenschappers af, zeker bij jongeren. Maar zelfs kankerspecialist Nicolas Van Larebeke (UGent), met voorsprong de meest bezorgde van de vier experts met wie wij contact opnamen, slaapt met zijn gsm in de slaapkamer. ‘Hij ligt op een stoel, aan mijn voeteinde.’