Wat betekende Agatha Christie voor u? ‘Ik overleefde dankzij u het nazikamp’

Agatha Christie’s boeken hielp mensen een nazikamp overleven, gevangenistijd doorkomen of dienden als inspiratie om op de speelplaats een bibliotheek op te richten, zo blijkt uit haar gebundelde correspondentie. Christie’s kleinzoon roept fans op hun Christie-momenten te delen.

De legendarische Agatha Christie schreef niet alleen detectives, toneel, essays, romans. Ze was ook een ijverige briefschrijfster. Haar fans kregen vaak een uitgebreid antwoord van haar. Ter gelegenheid van haar 125^ste geboortedag wordt een deel van die correspondentie nu ook gepubliceerd.

Originele fanmail

De verzameling brengt niet alleen de brieven van de Queen of Crime, ook de originele fanmail wordt uitgebracht. En die is soms heel aangrijpend. Zo is er een brief van een Poolse vrouw die schrijft dat een boek van Christie, ‘De man in het bruine pak’ (1924), haar de nazi-kampen tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft helpen overleven. ‘Ik las en herlas het boek tot ik het bijna vanbuiten kende. De eerste bladzijden ontbraken zodat ik de titel noch de auteur van het boek kende. Maar zeven maanden lang was het mijn enige band met de normale wereld. Ik weet dat uw boeken wereldwijd miljoenen mensen ontspanning en vermaak hebben bezorgd, maar geen enkel van uw boeken kan zoveel voor iemand betekend hebben dan die versleten Poolse vertaling voor mij’, zo laat de vrouw Agatha Christie in 1959 weten. Een Joegoslavische vrouw die pas bevallen was had het boek geruild voor een stukje kaars.

Al even pakkend is de brief uit 1963 van een andere vrouw die jaren als politiek gevangene in een Roemeense cel zat. Twaalf jaar lang zag ze geen boek. ‘Maar mijn geheugen konden ze mij niet ontnemen. En zo kon ik mijn medegevangenen uw boeken leren kennen’, zo schrijft ze. Ze vertelde de romans rond Poirot en Miss Marple gewoon na.

PG Wodehouse

Leuk is de brief van een jongen van veertien uit Bristol. Die startte in zijn school een boekenclub. Hij kocht 28 boeken van Christie en leende die tegen een kleine vergoeding uit aan zijn vrienden. Drie shilling rekende hij als ze het boek op school lazen, het dubbele als ze het meenamen naar huis. ‘Met het geld kocht ik meer van uw boeken. En ik hoop nu elke week een nieuw te kunnen bestellen.’ De ooit bijzonder populaire humoristische schrijver PG Wodehouse (Butler Jeeves) dankt op zijn beurt Christie dat ze een boek aan hem heeft opgedragen. Hij heeft het onder meer over de titel van het boek, ‘Halloween Party’, een Poirot-verhaal dat in 1969 verscheen. ‘Een nieuwe Agatha Christie is altijd een gebeurtenis’, zo luidt het. En hij wijst erop dat een goede titel vinden zeer moeilijk is.

Onhartelijke groeten

Het initiatief om een bundel brieven van Christie-fans uit te brengen komt van haar kleinzoon Mathew Prichard die haar oogappel was. Van Rosalind, haar enige dochter, trok ze zich vooral in het begin weinig aan en ze noemde haar hond Peter wel eens haar enig kind. Rosalind klaagde erover dat haar moeder haar weinig schreef. Soms was de correspondentie zelfs verwijtend en werd er ondertekend met ‘Onhartelijke groeten’. Later verbeterde de relatie. Mathew die nu begin zeventig is, kreeg de rechten van ‘The Mousetrap’ als verjaardagsgeschenk van oma toen hij nog een kleine jongen was. Hij wil van de 125^ste geboortedag van zijn grootmoeder een opvallende gebeurtenis maken met een groot festival in Torquay, de geboorteplaats van Christie (°15 september 1890) aan de Engelse Rivièra waar ze ook vaak verbleef. Prichard deed via pers en sociale media een oproep aan alle fans om hun verhalen en ervaring met de schrijfster bekend te maken. Hij wil weten hoe Christies werk ook nu nog mensen inspireert.

Christie schreef zo’n tachtig romans en korte verhalen. De cijfers verschillen nogal, maar er zouden twee miljard boeken van haar verkocht zijn. Vaak wordt gezegd dat alleen de Bijbel en Shakespeare het beter hebben gedaan.

Fred Braeckman