Schotse schrijver Iain Banks heeft terminale galblaaskanker

Hij kondigde in zijn eigen zwartgallige stijl op zijn website aan dat hij nog maar een paar maanden te leven heeft.

De kanker werd ontdekt toen de 59-jarige Banks zijn pijnlijke rug liet onderzoeken. Veel- en snelschrijver Banks, die er prat op gaat een boek op drie maanden te schrijven, was dit jaar iets vroeger begonnen dan anders. “Ik begon te schrijven begin januari en ik zat dus de hele dag gebogen boven het toetsenbord.”
De rugpijn bleek echter het gevolg van talrijke uitzaaiingen van de kanker die in Banks’ galblaas was begonnen en waarvan geen herstel meer mogelijk is. De rationalist en ironicus in Banks besloot het nieuws zelf naar buiten te brengen, op de hem typerende wijze.

“Ik heb alle geplande publieke engagementen geannuleerd en mijn partner Adele verzocht of ze mijn weduwe wil worden (sorry, maar we vinden dat zwarte humor helpt).” Hij voegde er nog aan toe dat hij en Adele “zoveel mogelijk resterende quality time met vrienden willen doorbrengen en plekken willen bezoeken die veel voor ons betekenen.”

Snelschrijver

Banks is bij ons minder bekend dan zijn vrienden-auteurs Val McDermid en Ian Rankin. Samen vormen ze misschien wel Schotlands bestverkopende trio. In tegenstelling tot McDermid en Rankin, die zich beperken tot het schrijven van misdaadromans, bespeelt Banks een rijker instrumentarium. Volgens The Guardian is er niet een Banks, maar schuilen er twee schrijvers in hem: Iain Banks de romancier en Iain M. Banks (naar zijn tweede naam) de sciencefiction-auteur.

Zijn oeuvre is met 15 literaire romans en 12 SF-romans hoedanook omvangrijk en wordt door een breed publiek gesmaakt. Zijn debuut ‘The Wasp Factory’ uit 1984 kwam in 1997 als een van de top 100 boeken van de 20ste eeuw uit een poll, afgenomen bij meer dan 25.000 lezers.

Naast veelschrijver is Banks ook een man van uitersten. Een levensgenieter die, tijdens de negen maanden dat hij naar eigen zeggen niet schrijft, het liefst over Schotse wegen scheurt met een van zijn talrijke sportwagens. De Schotse single malts en de dsitilleerderijen waar deze worden gemaakt, kent hij als zijn broekzak. Hij wijdde er ‘Raw Spirit’, zijn enige non-fictiewerk uit 2003, aan.

Principieel en consequent

Maar Banks is ook een politiek geëngageerd en principieel man. De laatste jaren promoot hij een milieubewustere levenswijze en om zelf consequent te zijn, deed hij in 2007 zijn snelle wagens van de hand. Uit zijn boeken wordt indirect duidelijk dat hij zich politiek aan de linkerkant bevindt, maar af en toe gooit hij zich directer in de politieke arena. Bijvoorbeeld om zich uit te spreken voor Schotse onafhankelijkheid of om een leugenachtige premier een veeg uit de pan te geven. In 2004 maakte hij deel uit van een groep politici en mensen uit de media die ijverden voor het ontslag van toenmalig premier Tony Blair omwille van zijn rol in de invasie van Irak.

Iain Banks is ook een notoir secularist en atheïst, een prominent lid van de National Secular Society (naast onder anderen Richard Dawkins) en de Humanist Society of Scotland. Beide organisaties ijveren voor het terugdringen van religie uit het openbare leven.

Ondertussen wordt ‘The Quarry’, Banks’ laatste roman, afgewerkt. Banks hoopt dat hij de release nog mag meemaken.

Jeroen Bert