Paul Claes maakt gehakt van nieuwe ‘Ulixes’-vertaling

Paul Claes en Mon Nys lusten geen pap van de nieuwe vertaling van ‘Ulysses’ van James Joyce door hun Nederlandse collega’s.

Trammelant in vertalersland. In ‘De Morgen’ van vandaag verwijten Paul Claes en Mon Nys hun collega’s Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes verregaande slordigheid in hun nieuwe vertaling van ‘Ulysses’, het meesterwerk van James Joyce.

Het stond in de sterren geschreven toen Bindervoet en Henkes voor de nieuwe vertaling van ‘Ulysses’ van James Joyce voor het tegendraadse ‘Ulixes’ kozen als nieuwe titel. Tegenover Knack.be verklaarden beide Nederlandse vertalers toen dat ze de bestaande vertaling van Claes en Nys uit 1994 “heel erg afgeplat” vonden. Dan hadden ze nog liever de vertaling van John Vandenbergh uit 1964 omdat die “weerbarstiger” was dan die van Claes-Nys. En ze besloten omineus: “We hebben het helemaal op de schop gegooid”.

Hoe erg ze de meesterlijke roman van Joyce “op de schop hebben gegooid”, valt sinds dit voorjaar na te lezen in ‘Ulixes’ dat onlangs bij Athenaeum-Polak & Van Gennep verscheen. De reacties in de Vlaamse pers waren unisono positief maar Claes zelf en Nys reageren verbolgen in ‘De Morgen’ van vandaag: “Indien er een kwaliteitscontrole op vertalingen bestond, zou dit boek onmiddellijk uit de handel genomen moeten worden.”

Claes geeft als voorbeeld de vertaling van de eerste zin die onmiddellijk de mist in gaat: “De allereerste zin bevat al drie fouten: ‘plump’ (gezet, dik) weergeven als ‘plomp’ is een beginnersfout, ‘plompe Buck Mulligan’ schrijven in plaats van ‘de plompe Buck Mulligan’ is een anglicisme, en een ‘cup of lather’ (kom scheerschuim) vertalen als een ‘bekken schuim’ is ridicuul.” Conclusie: “Heel de vertaling is een potpourri van potsierlijke vergissingen, idiote registerfouten en dwaze geintjes.”

Henkes en Bindervoet reageerden per mail op de beenharde kritiek van Claes en Nys. Ze verwijten de Vlaamse collega’s dat ze bij hun al te letterlijke vertaling totaal geen “gevoel voor spreektaal, humor, taal tout court en voor avontuur” aan de dag legden. De ‘Ulysses’ van Claes en Nys is “totaal on-Joyceaanse ambtelijke, saaie havermoutpap zonder krenten”, luidt het nog.

Het lijkt er dus op dat hier een clash van twee vertalersscholen plaats vindt: enerzijds de klassieke à la Claes die zoveel mogelijk recht wil doen aan het origineel en anderzijds de branie-achtige van Henkes die vooral het Joyce-onderbuikgevoel wil laten spelen.

Joyce zelf, filoloog in hart en nieren, zou allicht de meer dienende aanpak van Claes verkozen hebben boven de freewheelende, nonchalante Nederlandse benadering.

Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Frank Hellemans