Waar doorgaans vlot leesbare fictie bij de Baileys-prijs voor Engelstalige schrijfsters de voorkeur krijgt, wordt in 2014 gekozen voor het rauwe, experimentele ‘A Girl is a Half-Formed Thing’.
In 2014 krijgt naar goeie gewoonte een debutante de prijs, maar het is in tegenstelling tot de voorbije vijf jaar geen Amerikaanse. En het is dus ook geen toegankelijke roman. Wel integendeel, ‘A Girl is a Half-Formed Thing’ draait rond personages zonder naam, over wie wordt verteld of met wie van gedachten wordt gewisseld in verkapte, leestekenarme, staccato zinnen.
Verteller/hoofdpersonage is een jonge vrouw die, getekend door een liefdeloze opvoeding door een kille, gestoorde überkatholieke moeder en getekend door seksueel misbruik, de leegte binnenin probeert te vullen met seks onder het motto “the anwser to every single question is Fuck.” De enige troost vindt ze bij haar ouder broer, die een verstandelijke beperking heeft. Hun relatie is een lichtpuntje in een vitalistisch geschreven maar vooral heel donkere roman.
Commerciële zelfmoord
‘A Girl is a Half-Formed Thing’ is zo donker en stilistisch uitdagend dat het tien jaar duurde vooraleer een uitgeverij het waagde het manuscript van McBride als boek uit te geven. Onder de indruk waren ze allemaal, maar het was commerciële zelfmoord, klonk het. Tot een kennis een kleine uitgeverij oprichtte, met de ‘opmonterende’ naam Galley Beggar Press, en het boek in 2013 alsnog werd uitgegeven. Tegen beter weten in?
De durf van McBride en Galley Beggar Press werd snel beloond. In november 2013 won McBride voor haar debuut de Goldsmiths Prize, een literaire prijs die grensverleggende romans beloont. Op het lijf van ‘A Girl is a Half-Formed Thing’ geschreven dus. En voor een compromisloze schrijfster een echte aanmoediging.
Durf en geduld beloond
De veel bekendere Baileys-prijs is natuurlijk heel wat anders. De winnaar gaat aan de haal met drie keer zoveel prijzengeld (30.000 pond – ongeveer 37.000 euro – tegenover 10.000 pond) en heel wat meer media-aandacht (onder meer door de unieke positie van de Baileys-prijs in het literaire prijzenlandschap: alle genomineerden zijn vrouwen). Maar wat in het geval van McBride wellicht het belangrijkste is: ze heeft deze prestigieuze prijs gewonnen zonder een duimbreed toe te geven.
Het juryverslag bij monde van juryvoorzitter Helen Fraser moet McBride dan ook als muziek in de oren hebben geklonken: “Een indrukwekkende en ambitieuze eerste roman die de juryleden overweldigde met zijn inventiviteit en energie. Dit is een buitengewone nieuwe stem. Deze roman zal de lezer raken en verbazen.”
‘A Girl is a Half-Formed Thing’ is nog niet naar het Nederlands vertaald. Wie die taak op zich neemt, zal er in elk geval een hele klus aan hebben. Maar zoals het verhaal van het boek en de schrijfster aantonen: geduld is een schone deugd.
Jeroen Bert
