Donna Tartt steelt lezersharten op Eilandfestival

De Amerikaanse auteur Donna Tart was het voorbije weekend met haar nieuwe roman ‘Het puttertje’ te gast op het Antwerpse Eilandfestival. Michiel Leen ging er de Tartt-koorts van de fans opnemen.

Nederland en België kregen de primeur van Donna Tartt’s nieuwe roman ‘Het puttertje.’ Nergens, zo lijkt het wel, heeft de Amerikaanse thrillerschrijfster zoveel lezersharten veroverd als hier. Tartts doortocht op het Antwerpse Eilandfestival maakte duidelijk dat de liefde van de lezers der Lage Landen na een kleine kwarteeuw nog niet bekoeld is.

Razend benieuwd

Zaterdagavond op het Antwerpse Eilandje. Terwijl twee straten verderop de opening van het nieuwe Red Star Line Museum nog volop aan de gang is, loopt de foyer van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen een uurtje voor aanvang al goed vol. Razend benieuwd zijn de liefhebbers naar ‘Het puttertje.’ Tartt-fan zijn, is immers een oefening in engelengeduld. Tartts vorige roman, ‘De kleine vriend’ dateert ook alweer van 2002, ‘De verborgen geschiedenis’ van tien jaar daarvoor. Wie, net als schrijver dezes, net dat tikkeltje meer verwachtte van ‘De kleine vriend’, heeft lang mogen wachten op de herkansing.

Tarttologie

Uitgever Robbert Ammerlaan neemt, vlak voor zijn afscheid van de Bezige Bij, de taak van ceremoniemeester waar. Van zijn inleiding maakt Ammerlaan een badinerend college Tarttologie voor beginners. He and Donna, they go a long way back. Ammerlaan maakte medio jaren ’90 kennis met Tartts werk, dat in de VS al het onderwerp was van een stevige hype. De Nederlandse vertaling miste anders ook haar effect niet: verkocht ‘De verborgen geschiedenis’ wereldwijd 5 miljoen exemplaren, dan nam het Nederlandse taalgebied daarvan 800.000 stuks voor zijn rekening.

Het Nederlandse taalgebied houdt al jaren van Donna Tartt, dat mag duidelijk zijn. Voor de gelegenheid wordt een Nederlandse TV-reportage opgediept over Tartts signeersessie bij de Amsterdamse boekhandel Athenaeum, bij het verschijnen van ‘De kleine vriend.’ Op dat moment is de eerste oplage, nochtans een stoere 150.000 exemplaren, al de deur uit, en het lijkt wel alsof al die 150.000 lezers die dag in processie naar het Amsterdamse Spui waren gekomen voor een handtekening. Beatlemania, maar dan met boeken. Tartt aan het signeertafeltje, geflankeerd door glunderende uitgevers, probeert cool te blijven achter de glazen van haar zonnebril, terwijl de aficionado’s buiten de winkel met dranghekken in bedwang moeten worden gehouden.

Decennium bedenktijd

Acteur Gene Bervoets en Tine Laureyns lezen, zonder franjes, enkele sleutelpassages uit Tartts oeuvre. De proloog en epiloog uit ‘De verborgen geschiedenis’, bijvoorbeeld. Twee korte hoofdstukken, waarin Tartts meesterlijke gevoel voor stijl en timing meteen tot uiting komen. In de proloog van haar debuutroman saboteert Tartt al op de eerste pagina’s het hele opzet van de klassieke whodunit, door alle elementen -slachtoffers, dader, aftermath- meteen op tafel te gooien. En niettemin de lezer zevenhonderd bladzijden lang op sleeptouw nemen. Idem voor de sleutelscène uit ‘De kleine vriend,’ waarin de moord op het broertje van het hoofdpersonage wordt beschreven. Het zijn passages waarvan je voelt dat ze gerijpt zijn, doordacht en voldragen. Je hoort en voelt dat het hier gaat om teksten die een klein decennium bedenktijd hebben gekregen.

1500 kilotartt

Tartt zelf duikt vrij laat in de voorstelling op. Eerst in silhouet, vanuit de coulissen, terwijl op groot scherm de vertaling meeloopt van een beschouwend hoofdstuk over het kunstwerk dat de cover siert en waaraan het boek zijn titel ontleent: ‘Het puttertje’ van Carel Fabritius. Een even koel als kunstig stukje mise-en-scène van organisatoren Behoud De Begeerte. Niettemin gevolgd door een moment van pure emotie. Wanneer de afscheidnemend uitgever en diens goudvink elkaar op het podium in de armen vallen, glundert Ammerlaan als een gloeilamp van 1500 kilotartt. Het is een aandoenlijk tafereel, de boomlange, statige Nederlander, geflankeerd door de kleine schrijfster. Voor de gelegenheid heeft Tartt zich gehuld in een jurk die het midden houdt tussen een kimono en een duffelse jas. Een sprookjesfiguurtje, een personage dat niet zou misstaan hebben in het werk van Lewis Carroll of een film van Tim Burton. Maar wel eentje die zelf de pen voert, met vaste hand. Tijdens een lang uitgesponnen gesprek met Anna Luyten zet Tartt nog eens de puntjes op de i. Dat ze graag lang aan haar boeken werkt, bijvoorbeeld. En ja, ook op haar volgende boek zal het weer tien jaar wachten zijn. Laat het popelen alvast beginnen.

Michiel Leen