Al in maart 2010 bracht Knack het nieuws dat er een collaboratiedossier bestond tegen de jonge Claus. Odo Claus, de laatste van de vier Claus-broers die toen nog leefde, benadrukte in een gesprek dat de familie Claus ‘fanatiek Vlaamsgezind’ was en niet zozeer Duitsgezind.
Er zijn geen foto’s bekend van de 14- of 15-jarige Hugo Claus in uniform, zoals dat bij Günter Grass ooit het geval was, maar de jonge Claus was wel even onderwerp van gerechtelijk onderzoek na de oorlog in verband met zijn sympathieën voor de nazi’s. Buren hadden het gerecht toen op de hoogte gebracht dat Claus wel eens in nazi-uniform door de straten paradeerde en zelfs een granaat op zak had. Niet alleen tegen Jozef Claus, de vader van Hugo Claus, maar ook tegen de 15-jarige Hugo Claus zelf werd in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog een dossier opgemaakt wegens mogelijke collaboratie met de vijand.
Dossier nr. 27082
Literatuurwetenschapper Kevin Absillis stootte op de vondst van ‘het dossier nr. 27082 Hugo Claus’ toen hij onderzoek deed naar de eventuele collaboratie van uitgeefster Angèle Manteau over wie hij zijn boek ‘Vechten tegen de bierkaai’ schreef. Hij vond in het Brusselse Archief van het Militair Gerechtshof onder andere een brief waarin Claus in november 1944 vraagt om zijn vader vrij te laten omdat het geen sinecure is om als vijftienjarige oudste zoon te zorgen voor zijn drie jongere broers en een zieke mama. Absillis: “Het dossier van Hugo Claus is miniem en bestaat vrijwel uitsluitend uit kopieën van getuigenissen uit het dossier van zijn vader. Het is niet uitgesloten dat een plaatselijke agent Hugo Claus aan de tand heeft gevoeld. Het onderzoek is in ieder geval snel gestaakt. Hugo Claus was minderjarig op het moment van de feiten. Hij was natuurlijk ook lang niet de enige jongeman die een uniform van de Nationaal Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) had gedragen en het Krijgsauditoraat had na de oorlog zo al de handen vol. Er waren wel ernstigere gevallen van collaboratie te behandelen.”
Fanatiek Vlaamsgezind
Odo Claus gaf in een gesprek met Knack toe dat zijn vader met de Duitsers sympathiseerde: “Mijn vader zei altijd dat de Duitsers gingen winnen en si en la, da’s waar.” Maar hij benadrukt dat papa Claus niet zozeer Duitsgezind was maar wel “fanatiek Vlaamsgezind”. Ook Hugo, aldus Odo, was dat. Maar Odo beweerde dat hij zelf nooit heeft gezien hoe zijn oudste broer Hugo als vijftienjarige in NSJV-uniform heeft rondgelopen, laat staan met een granaat onder de koppelriem, zoals werd beweerd. Hij herinnerde zich nog wel hoe agenten “van de Belgische Veiligheidsdienst of zoiets” in het grootouderlijke huis te Astene binnenvielen omdat ze blijkbaar op zoek waren naar bewijsmateriaal – allicht in het kader van het collaboratiedossier rond Jozef en dus ook Hugo Claus.
Frank Hellemans
