‘Wie hier helemaal geen belastingen wil betalen, hoeft hier ook niet te leven

De betrokkenheid van Dexia bij off shore constructies, is een fiscale donderslag bij heldere hemel. Een bank, tot tweemaal toe gered met belastinggeld, zorgt massaal voor het niet innen van belastingen. Dit ontwricht de noodzakelijke solidariteit, het kostbare weefsel van onze maatschappij. Bedenkingen van Kamerleden Veerle Wouters en Hendrik Vuye (N-VA), co-voorzitters van Objectief V, Studiecentrum confederalisme.

De Panama papers geven een gevoel van onmacht. Ondanks alle inspanningen blijft men steeds weer fiscale achterpoortjes vinden. Blijkt dan nog dat dit gebeurt via Dexia, een bank tot tweemaal toe gered met belastinggeld. Een bank waar dan nog politici van alle traditionele partijen (Dehaene, Di Rupo, De Gucht, Van Rompuy, Janssens, …) en de christelijke arbeidersbeweging jarenlang de lakens hebben uitgedeeld. Nu blijkt: ze zaten erbij en keken er naar.

Het loopt mis bij Dexia

Jean-Luc Dehaene wordt voorzitter van de Raad van Bestuur in 2008. Dan reeds loopt het grondig mis. Dexia is geen bank meer, maar een hedge fund: men maakt overmatig gebruik van kortetermijnfinanciering voor langetermijnverbintenissen.

De loodgieter gaat Dexia redden, is dan de algemene teneur. Het wordt het einde van een mythe. ‘De loodgieter is geen superman’, titelt een krant op het einde van de opdracht. Dehaene zelf schrijft in zijn memoires dat men voor deze job beter geen beroep had gedaan op een politicus. Een tweede redding van Dexia volgt in 2011, met de nationalisering van de bank tot gevolg.

Er loopt nog meer mis bij Dexia

Nu blijkt dat via Dexia massaal belastingen worden ontweken of ontdoken: belastingparadijzen gesponsord door de belastingbetaler. Een bank die wegens wanbeheer moet gered worden met belastinggeld, licht de staat op. Yves Leterme heeft ooit gezegd dat we geld gingen verdienen aan Dexia. Blijkbaar hebben sommigen inderdaad veel geld verdiend. Dit kan echt niet en we moeten de achterpoortjes sluiten.

De Panama papers zijn het 9/11 van de fiscale geloofwaardigheid van de Belgische Staat. Burgers hebben meer dan ooit het gevoel dat belastingen niet eerlijk zijn. Dit gevoel is terecht. Meer nog, het is geen gevoel, het is de harde realiteit. Deze harde realiteit geeft niet alleen een gevoel van onmacht. Ze maakt ons ook strijdbaar. Nu is het echt wel genoeg geweest!

De beet van de Kaaiman

De Kaaimantaks is een belangrijk wapen in de strijd tegen diegenen die zich verbergen in belastingparadijzen. En de fiscale verstekelingen, ze zijn met velen. Volgens een raming van de Nationale Bank staat er voor 57 miljard euro activa in het buitenland. De Verenigde Staten, Zwitserland en Luxemburg worden hierbij niet eens in rekening gebracht.

De Kaaimantaks is een belasting op inkomsten waarop via legale fiscale constructies een belastingaanslag wordt ontweken. Het is een eerlijke belasting. Ook wie zich verbergt in een belastingparadijs moet voortaan bijdragen.

Belangrijker is echter dat de Kaaimantaks het onderscheid tussen belastingontduiking en belastingontwijking op scherp stelt. Deze taks maakt namelijk dat men de fiscale constructies in het buitenland moet aangeven. Wie de constructie niet aangeeft en zo de Kaaimantaks ontwijkt, fraudeert. En voor fiscale fraude geldt een nultolerantie. Laat dat duidelijk zijn: fraude is een misdrijf, punt.

We zullen creatief moeten zijn en ons niet in slaap laten wiegen. Steeds weer zal men andere fiscale achterpoortje zoeken en vinden. In Nederland heeft staatssecretaris F.H.H. Weekers (VVD) in 2013 de Nederlandse versie van de Kaaimantaks geëvalueerd. De evaluatie is positief: het aantal verhullingsstucturen is afgenomen. Blijkt echter dat sommige vermogens zich nog dieper hebben verstopt.

De Kaaimantaks moet dan ook een evolutieve belasting zijn. Best een belasting die jaarlijks wordt geëvalueerd en bijgestuurd. Duiken er nieuwe achterpoortjes op, dan moeten we deze sluiten. Iedereen moet voortaan langs de fiscale voordeur passeren.

Burgerschap geldt ook inzake fiscaliteit

Het gaat echter over veel meer dan het onderscheid tussen belastingontwijking en belastingontduiking. De Panama papers leggen de vinger op de wonde van een maatschappelijk probleem. We zijn tegenwoordig streng voor nieuwkomers. We vragen ze zelfs om een nieuwkomersverklaring te ondertekenen. We staan er op dat ze onze fundamentele normen en waarden eerbiedigen. Terecht!

Inzake fiscaliteit daarentegen hebben we ons vaak weggestoken achter het subtiele onderscheid tussen belastingontduiking en belastingontwijking. Het eerste is een misdrijf, het tweede een nationale sport. Het eerste is onaanvaardbaar, het tweede wordt maatschappelijk getolereerd, net omdat het geen misdrijf is. Maar kunnen we dit blijven tolereren?

Laten we even een gewaagde vergelijking maken. Stel dat een nieuwkomer in onze samenleving weigert om onze taal te leren, weigert zich aan te passen, openlijk het salafisme aanhangt en zelfs de mensenrechten in vraag stelt. Dit zullen we niet aanvaarden. Terecht! Alleen, deze nieuwkomer doet niets anders dan onze normen en waarden ontwijken. Ook hij pleegt geen misdrijf. En toch zullen we dit nooit aanvaarden. We meten hier met twee maten en twee gewichten. Nochtans heeft burgerschap ook een fiscale dimensie.

Solidariteit en gemeenschapsvorming

Het huidige belastingsysteem zorgt voor maatschappelijke ontwrichting. Sommigen ontwijken of ontduiken belastingen, anderen gaan gebukt onder een belasting van meer dan 50%. De belastingdruk moet omlaag, dat is duidelijk. Wie werkt moet daarvoor beloond worden. Niemand wil te veel belastingen betalen. Maar wie werkt moet er ook kunnen op rekenen dat alle burgers hun belastingen betalen.

Eerlijke belastingen zorgen voor solidariteit binnen de gemeenschap. Ze zijn gemeenschapsvormend. We schreven het reeds meer dan een jaar geleden, lang voor er sprake was van de Panama route.

De eertijds invloedrijke Leuvense filosoof Albert Dondeyne (1901-1985) wijst er in zijn werk op dat er een verband bestaat tussen solidariteit en maatschappelijke soliditeit. Gelijk heeft hij. Wie hier helemaal geen belastingen wil betalen, hoeft hier ook niet te leven. Net als diegene die onze normen en waarden verwerpt, hier ook niet hoeft te leven. Men kan niet tegelijk in een maatschappij leven en er buiten staan. Laat dat de les zijn die we onthouden van de Panama Papers.