‘Waarom kernenergie inruilen voor buitenlandse stroom geen goed idee is’

Afgelopen zondag stemde de Zwitsers tegen een sluiting van de kerncentrales. N-VA-Kamerlid Bert Wollants grijpt de uitslag van het referendum aan om te kijken naar de bevoorradingszekerheid in ons land.

Zondag trokken zo’n 2,3 miljoen Zwitsers naar de stembus om zich uit te spreken over een voorstel van de Zwitserse groene partij, om tegen 2029 de kerncentrales in fases te sluiten. Een gevoelig onderwerp, want Zwitserland haalt ongeveer 36% van haar stroom uit kernenergie. Bovendien leveren ook de oudste centrales, waaronder de oudste operationele kerncentrale ter wereld (Beznau 1) – gebouwd eind jaren ’60 – nog steeds stroom voor de Zwitserse gezinnen en bedrijven. De situatie daar valt goed te vergelijken met die bij ons, omdat hier ook een groot aandeel kernenergie zorgt voor bevoorradingszekerheid.

Voor- en tegenstanders spraken zich uit tijdens de campagne en de resultaten zijn duidelijk. 1,3 miljoen Zwitsers, ofwel 55% van de deelnemers, verwierpen het sluitingsvoorstel. In 18 van de 23 kantons stemde een meerderheid tegen het voorstel. Opvallend: ook in die kantons waar kerncentrales staan, stemde de meerderheid tegen het sluitingsvoorstel. In kanton Aargau werd het hoogste resultaat opgetekend: bijna 63% was niet te vinden voor de sluiting, hoewel daar 3 van de 5 Zwitserse kerncentrales staan.

De Zwitserse situatie valt goed te vergelijken met de verhoudingen bij ons. Vorig jaar wees een onderzoek van TNS Media in opdracht van het Nucleair Forum er nog op dat 63% van de inwoners vinden dat kernenergie een plaats heeft in de energiemix. Zou het kunnen dat de taal van de angst waar groene partijen zich van bedienen hier -net als in Zwitserland- niet aanslaat? Claims over gebrekkige veiligheid of betrouwbaarheid worden vaak niet onderbouwd.

Maar net als bij ons zijn de vrouw en man in de straat in staat om alle elementen te overwegen. Bevoorradingszekerheid is dan van belang, en de prijs, maar des te meer het leefmilieu en luchtvervuiling. Want de grote leemte in het groene discours, hier bij ons vaak dat van Kristof Calvo, blijft een geloofwaardige uitleg over welke stroom dan wel in de plaats moet komen van de centrales die worden gesloten.

“Nein, zu dem schmutzigem Strom aus dem Ausland“, klonk het bij de Zwitserse tegenstanders, alvast een aspect dat ook hier eenieder bekend in de oren moet klinken. Wanneer hier een deel van de kerncentrales werd stilgelegd, voerden we inderdaad massaal vuile stroom in.

Zowel Nederland als Duitsland zetten de laatste jaren immers meer en meer in op steen- en bruinkoolstroom. Het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek verklaarde voor de zomer zelfs dat dat te maken heeft met de noodzakelijke uitvoer naar België. En net vorige week, op 23 november, maakte het Europese Milieu Agentschap bekend dat in Europa in 2013 ongeveer 467.000 mensen vroegtijdig stierven door luchtvervuiling. Het noemde luchtvervuiling zelfs het voornaamste milieugevaar voor de gezondheid in Europa. Steen- en bruinkoolcentrales stoten een massa CO2, fijn stof en andere luchtvervuiling uit. Kerncentrales daarentegen stoten geen enkele van die stoffen uit. De bijdrage van kerncentrales aan luchtvervuiling is nihil, nul.

Dat mag op geen enkel moment worden geïnterpreteerd alsof Zwitsers of Belgen de veiligheid van kerncentrales niet in overweging nemen. In een opiniepeiling van 2015 gaf 96% van de Belgen aan dat ze de veiligheid van energieproductie belangrijk vinden. Voor 79% was dat zelfs erg belangrijk. Vragen rond constructiefouten in de reactorvaten van Doel 3 en Tihange 2 zorgden er bij ons voor dat beide centrales lang op non-actief zijn gezet totdat onze nucleaire waakhond FANC na grondige onderzoeken – met input van experts in binnen- en buitenland – oordeelde dat ze veilig zijn.

In Zwitserland leidde exact dezelfde vraag tot het stilliggen van Beznau 1. De Eidgenössisches Nuklearsicherheitsinspektorat (ENSI) kreeg op 14 november alvast eveneens een rapport van nationale en internationale experts op haar bord dat veilig gebruik van de centrale tot haar 60ste verjaardag onderbouwt. ENSI zal zich daarover in de komende tijd uitspreken, maar die vaststelling heeft duidelijk geen doorslaggevende rol gespeeld in het referendum.

Oordeel van nucleaire waakhonden

Als we naar de toekomst kijken is het duidelijk dat men zowel in Zwitserland als bij ons geen boodschap heeft aan angstpropaganda, maar wel geloofwaardige oplossingen wil voor de toekomst. Daarbij is duidelijk dat veiligheid een belangrijk aspect is, maar dat er ook veel belang wordt gehecht aan het oordeel van de nucleaire waakhonden, zowel bij ons als in Zwitserland.

Het vervangen van kernenergie door buitenlandse kolenstroom om ideologische redenen is duidelijk niet waar de burger op zit te wachten, integendeel. Bevoorradingszekerheid, prijs en milieuvriendelijke stroom moeten hand in hand gaan. Dat is alvast de uitdaging die op tafel ligt en waar de burger antwoorden op verwacht.