‘Waarom de nieuwe christenen in Europa al onze steun verdienen’

Louis Ide (N-VA) las het recent verschenen boek ‘God is een vluchteling’ van David Dessin over het lot van christelijke vluchtelingen in Europa.

Een van de grote mythes die dezer dagen over het Midden-Oosten de ronde doet, is hoe verdraagzaam en tolerant de islamitische samenleving daar doorheen de geschiedenis wel niet was. Uiteindelijk, hoe anders zouden christenen er al meer dan duizend jaar overleven? Tijani Boulaouali (Platform Vlaamse Imams en Moslimtheologen) hanteert dit argument vaak, onder andere in zijn antwoord op mijn stuk op knack.be vorig jaar.

Tijdens het pinksterweekend las ik het boek ‘God is een Vluchteling’ van David Dessin, dat onlangs bij Polis uitgeverij verscheen. Het biedt een interessant inzicht in de geschiedenis van de christenen in het Midden-Oosten. Al in de vierde en vijfde eeuw werden de christenen daar zwaar vervolgd door de Perzen. Het vreemde is dat het christendom net groeide, omdat vluchtelingen het evangelie met zich meenamen naarmate ze verder Oostwaarts trokken. Toen in de 7^e eeuw de moslims het Midden-Oosten veroverden verdwenen sommige christelijke gebieden heel snel, zoals in Noord-Afrika. Op andere plaatsen kon het nog even bestaan, omdat islamitische heersers – die in de eerste eeuwen in de minderheid waren – de christenen nodig hadden om hun rijk te besturen en hun zieken te genezen. Het waren deze mensen die vaak de werken van Griekse filosofen vertaalden in het Arabisch, zodat ze voor het nageslacht bewaard zouden worden.

Desalniettemin werden christenen vaak zwaar gediscrimineerd, niet het minst via de dhimmi-maatregelen en belastingen. Toegegeven, er waren tijden dat christenen ook geen doetjes waren en weinig blijk gaven van tolerantie, zelfs onderling. In Europa blijven we dat zien als een dominante religie waar we ons tegen moeten afzetten. ‘Op basis van ons eigen verleden blijven we het associëren met een klimaat van verstikking. Christenen zijn voor ons daders: kolonisatoren, pedofiele bisschoppen. Van de weeromstuit blijven we blind voor christenen die slachtoffers geworden zijn’, zegt Dessin daarover in Knack. In het Midden-Oosten ligt dat anders.

Toen na de tiende eeuw de moslims in de meerderheid waren, nam ook de vervolging toe. In Egypte bijvoorbeeld, met kalief Hakim die joden en christenen vervolgde en zelfs de Heilig Grafkerk in Jeruzalem heeft verwoest. Tamerlane droomde eind 14^e eeuw van een groot kalifaat dat zich over heel Azië zou uitstrekken. Net zoals zij die vandaag van een kalifaat dromen, bracht hij enkel dood en verwoesting (ook onder moslims). Vanaf dan leidden de christenen in het Midden-Oosten een schaduwbestaan, verborgen in dezelfde berggebieden waar ze zich vandaag samen met de Yezidi’s in terugtrekken. Toen kwamen nog de Ottomaanse Turken, met hun bloedbelasting (waarbij christelijke gezinnen sommige van hun zonen moesten afstaan aan de staat, om als moslim te worden opgevoed en als soldaat te vechten) die tot in de 17^e eeuw zou blijven bestaan. Enkele eeuwen later zou wat van het christendom restte in Turkije grotendeels worden uitgeroeid in de genocide van 1915.

Dessin laat je door zijn boek ook zelf nadenken over de verhouding tussen religie en politiek. Wij gaan er in Europa van uit dat die gescheiden zijn, maar veel religieuze nieuwkomers niet. Hoe staan de nieuwe christenen daar tegenover?

Wel, verder in zijn boek gaat Dessin bij heel wat van die nieuwe gemeenschappen op bezoek. Hun visie op homoseksualiteit of abortus is vaak nogal shockerend voor de hedendaagse Westerse mens. Die ideeën zullen inderdaad eerder bij de leefwereld van mijn grootvader aanleunen dan bij de mijne. Maar leidt een afwijkende mening ook automatisch tot intolerantie? Eén uitspraak van een Syrische christen is me bijgebleven. Het was iemand uit de groep van 244 die Theo Francken twee jaar geleden uit Syrië naar hier liet komen. In vloeiend Nederlands (na anderhalf jaar!) verklaarde een vader van twee dat hij er mee zou worstelen als zijn zoons niet langer christelijk zouden zijn, maar toch zal hij zijn kinderen altijd vrij laten zélf te kiezen. Het is een houding die steeds terugkeert doorheen het boek. Geen van de nieuwe christenen wil aan anderen zijn visie opleggen, eist uitzonderingsregimes, speciale voorzieningen,… Er wordt ook weinig geklaagd over racisme of discriminatie – al overkomt dat de Arabische of Turkse christenen evengoed.

Hoe komt dat toch? Zou het kunnen dat de christenen uit de regio nu eenmaal flexibel zijn, en daarom duizend jaar onder de islam hebben overleefd? Het zijn vragen die de kop opsteken bij het lezen van het boek, ook al zullen sommigen daar wellicht van vinden dat ik zo de geschiedenis misbruik om te polariseren, of vinden dat ik er islamofobie mee verspreid. Terwijl het boek net scherp stelt op een van de facetten die volgens mij de ziel van het christendom uitmaken.

Scheiding tussen het tijdelijke en het eeuwige

Een van de meest fascinerende verhalen in het boek van Dessin was dat van een protestantse christen uit China. Brother Yun werd jarenlang vervolgd en gevangen gezet omdat hij weigerde te conformeren aan het christendom zoals de communistische partij dat definieerde. Los van zijn wilde verhalen over vervolging en miraculeuze redding is het vooral het feit dat hij nooit tegen de Chinese staat heeft gestreden dat me trof. ‘Ieder mens moet zich onderwerpen aan de gezagsdragers die over hem gesteld zijn’ citeert de Chinees Romeinen 13:1. Anders geformuleerd: christenen mogen God helemaal niet boven de wet stellen. Het is die diepe scheiding tussen het tijdelijke en het eeuwige die maakt dat christenen zich aanpassen aan de wereld waarin ze leven. Of dat nu het Romeinse rijk was in de eerste eeuwen, het islamitische of Chinese rijk in de middeleeuwen, of de moderne seculiere samenleving vandaag.

Nadenken over regelgeving

Daarom wil ik ook de blog van Dick Wursten onder de aandacht brengen die eerder verscheen in De Standaard. Ik wist niet dat een gemeenteraad zo boeiend kon zijn. In mijn thuisgemeente Zwalm alvast niet, maar in Zürich 1522 gebeurde iets interessants. Het besluit dat Wursten trekt, is bijzonder interessant, hij besluit: “Sterker nog: zij (de gemeenteraad van Zürich) zag het als haar plicht om de minderheidsopinie te beschermen tegen de conformiteitsdwang die er van de heersende religie uitging. Zijn wij, zo vraag ik me af, ons er wel voldoende van bewust dat we door toe te geven aan de eisen van conservatieve moslims, het tegelijk de vrijere geesten moeilijk maken om hun ‘ontwerp’ van de islam nog door te zetten. Immers: Door tegemoet te komen aan wensen van bepaalde groepen moslims om een hoofddoek te dragen, halal te eten, de vasten te onderhouden, ritueel te slachten enz, worden wij ongemerkt en ongewild ook hun partners in de strijd tegen nieuwlichters die suggereren dat je ook moslim kunt zijn zonder. Wij nemen namelijk hun definitie van ‘islam’ over en houden die via wetgeving aan alle anderen voor als normatief.“

Om die reden verdienen de nieuwe christenen in Europa al onze steun en moet Theo Francken vooral doorgaan op zijn elan. Verder moeten we nadrukkelijk nadenken als maatschappij over onze regelgeving, als onze vrijheden hier als gevolg hebben dat de druk op libertaire moslims toeneemt om zich te schikken naar tradities en gebruiken van vroeger. Wat voor signaal geef je als Verlichte maatschappij, met alle mogelijkheden wat halal slachten en hoofddoeken betreft, als je -zij het dan indirect- aan dezelfde kant gaat staan van een systeem waar mensen net van wegvluchten.