De Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB) vraagt in haar standpunt minder bureaucratie en prestatiedruk aan onze universiteiten. ‘Hoe kan men jonge mensen ertoe brengen hun leven te wijden aan wetenschap, kunst, inzicht in natuur, mens en maatschappij, als alleen succes en concurrentie gepredikt wordt?’ De KVAB spreekt van een ‘malaise’ bij veel professoren.
In een standpunt uit de KVAB zijn bezorgdheid over het huidige klimaat aan onze universiteiten. Volgens de organisatoren denken onze onderwijsinstellingen te kwantitatief, in cijfers en tabellen. Op die manier ontstaat ‘het gevaar dat de financiële middelen en de concurrentie doel op zichzelf worden’, wat zou leiden tot te weinig aandacht voor de specificiteit van de diverse disciplines en de afzwakking van de vertrouwensband tussen professor en instelling.’
Voor die evolutie zijn verschillende oorzaken. ‘De studentenaantallen, het aantal doctoraten en postdocs zijn sterk toegenomen, de universiteiten worden beter beheerd, de onderzoeksmiddelen zijn beduidend gestegen en de internationale zichtbaarheid is fors gegroeid’, klinkt het. Al die veranderingen hebben een grote invloed gehad op de individuele professor, zoals ‘verhoogde prestatiedruk en competitiviteit, toenemende bureaucratie en een groeiend onevenwicht tussen de verschillende taken.’
Aanbevelingen
Daarnaast halen de auteurs van het standpunt het New Public Management aan, een stroming die sinds jaren 80 probeert om openbare instellingen te bestuderen zoals privébedrijven. Voor een universiteit is dat nefast, vindt de Academie. Ze spreekt van een ‘diepe malaise’, waarin professoren hun opdracht niet meer degelijk en creatief kunnen uitvoeren. ‘Zij moeten de tijd, de ruimte en de middelen krijgen om te doen wat de samenleving van hen verwacht: degelijk onderwijs, grondig onderzoek en brede maatschappelijke dienstbaarheid.’
De Academie formuleert ook enkele aanbevelingen. Zo willen ze een adequate basisfinanciering voor de universiteiten, zodat die minder afhankelijk zijn van onderzoeksfondsen. Het probleem van de prestatiedruk moet ook worden aangepakt, vinden ze, door de bureaucratische druk te verminderen en de universitaire taken administratief en technische goed te ondersteunen. Daarnaast wilt de Academie dat kwaliteit minder aan de hand van kwantitatieve cijfers wordt opgemeten en wil ze onderwijs en dienstverlening meer gewicht geven binnen het universitaire takenpakket. (JVL)
